پیام آذری - جلفا با خاطراتی شگرف از دوران‌های مختلف در مرز ایران و در کنار رود ارس خوش آرمیده و هر گردشگری را به قدم زدن زیر قطره‌های «آبشار آسیاب خرابه» دعوت می‌کند؛ جایی که رگ‌های رنگین کوه با سبزی خزه‌های تنیده بر قامت غار با هم به آرامی زندگی می‌کنند
سفر وقتی زیباتر می‌شود که همراه با یکی از رودهای پرپیچ و خم باشد؛ با رودی مثل «ارس» که مرز ایران را با همسایگان شمالی‌اش می‌سازد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
ارس، سرزمین زیبایی‌های خدادادی است که دیدن آنها در هر فصل، لطفی دو چندان دارد.
در یکی از روزهای سرد اسفند ماه سال 1206 خورشیدی، عهدنامه ننگین ترکمنچای این رود را که در مرزهای ایران جا گرفته بود، مرز جدید ایران و روسیه قرار داد و ساکنان قوم و خویش دو سوی رود را از هم جدا کرد. از آن زمان به بعد ارس یا «آراز» که نامش با افسانه ها و ترانه های بسیاری گره خورده بود.
ترانه‌هایی که «آراز آراز، خان آراز، سولطان آراز، خان آراز…« ترجیع بند بسیاری از آنهاست – خود دلالتی بر جدایی هم شد. برای روزهای تعطیلات مسیری را به شما پیشنهاد می کنیم که همراه با بخشی از رودخانه ارس در فاصله شهرهای «جلفا»ی آذربایجان شرقی تا «پارس آباد» در استان اردبیل ادامه می یابد.
اگرچه این منطقه از ایران در این فصل از سال سرد و گاهی برفگیر است، اما رطوبت ارس آن را همواره معتدل و سبز نگه می‌دارد. می‌توانید این سفر را برای تعطیلات نوروز برنامه‌ریزی کنید.

ارس ایران زمین رود ارس، مرز ایران با همسایگان شمال غربی ایران است؛ رودی که گوش‌های این گربه نشسته را – گربه‌ای که نقشه ایران را به آن تشبیه می کنند – به هم وصل می کند.
این رود برای هموطنان آذری زبان مان، مظهر اسطوره و افسانه‌های بی شماری است و در مسیر آن طبیعتی شگفت انگیز و زیبا را خواهید دید. سفر ما از تبریز شروع می شود و بعد از طی حدود یک هزار کیلومتر در پارس آباد تمام می‌شود، به تبریز که رسیدید، باید آماده سفر به «جلفا» شوید.
برای این کار ابتدا خروجی مرند را در پیش گرفته و پس از عبور از کنار کاروانسرای شاه عباسی در جاده منتهی به خروجی مرند، به سمت جلفا ادامه مسیر دهید. با این حساب 135 کیلومتر راه پیش رو دارید و چیزی حدود دو ساعت در راه خواهید بود تا به ورودی شهر جلفا برسید.
جوش و خروش رود ارس رود ارس در حاشیه جنوبی‌اش طبیعتی رویایی به وجود آورده است. رود پرپیچ و خم ارس که از کوه‌های آناتولی در ترکیه سرچشمه می گیرد، پس از پیوستن به رود «کورا» در جمهوری اذربایجان در نهایت به دریای خزر می‌رسد.
رود ارس و رطوبت آن باعث شده، بسیاری از نقاط جنوب رودخانه که طبیعتی بسیار سرد دارند، در زمستان معتدل تر شوند. در سراسر نیمه جنوبی این رود بلند، طبیعت زیبایی شکل گرفته که البته به دلیل مرزی بودن آن، نمی توانید در بسیاری از نقاط آن توقف کنید.
آسیابی که آبشار شد! بعد از این که از کلیسای سنت استپانوس خارج شدید، می‌توانید خود را به ابشار «آسیاب خرابه» که در این فصل از سال بیشتر یخ زده است برسانید. بقایای یک آسیاب آبی قدیمی را هم در نزدیکی این آبشار می‌توانید ببینید که هر دو در فاصله تقریبا 35 کیلومتری از شرق جلفا و به موازات ارس قرار گرفته اند.
برای رسیدن به مجموعه آبشار باید حدود 8 کیلومتر از جاده اصلی منحرف شده و در جاده منتهی به آبشار پیش بروید. کمی قبل از رسیدن به ابشار، جاده‌ای که در آن هستید به یک دوراهی می‌رسد؛ راه سمت چپ به روستای «الوان» و در ادامه مسیر سمت راست به آبشار می رسد. پس از رسیدن به محوطه ورودی آبشار، باید خودرو را پارک کنید و باقی راه را پیاده بروید.
بعد از راهی شدن به سمت چپ مسیرتان، به محوطه‌ای حدود دویست و پنجاه متری برسید که خانه دهها ساله آبشارهای بزرگ و کوچک جلفاست. در این مسیر و در نقطه تلاقی بالا دست مسیر با رودخانه‌هایی که آبشار را ساخته‌اند، بقایای آسیاب قدیمی و سنگ آسیابی را می‌بینید که اکنون از کار افتاده‌اند اما روزگاری آرد مردم منطقه را با جریان رودهایی که امروزه آبشارهای زیبایی شده‌اند، تامین می‌کردند.
با عبور از این مسیر ناگهان منظره مقابل چشمان شما به شکلی شگفت‌انگیز تغییر می‌کند و به جای کوه‌های رسوبی زرد و نارنجی رنگ بالادست آبشارها، خزه‌هایی رشته رشته و آویزان از دهانه آبشار را می‌بینید. فضای پایین دست با آبشارهایی کوچک و بزرگ که بلندترین آنها 10 متر ارتفاع دارد تزیین شده و برخی از این آبشارها به قدری بزرگ هستند که می‌توانید برای گرفتن عکس یادگاری به داخل آنها رفته و تصویر خودتان را در دل یک آبشار ثبت کنید!
در مسیر آبشار آسیاب خرابه همپای رود ارس مسافرت می‌کنید، اما توجه داشته باشید که برای گرفتن عکس یادگاری با این رود پر پیچ و خم نباید خودرو خود را متوقف کرده و پیاده شوید، اینجا منطقه‌ای مرزی است و شما اجازه توقف یا عکسبرداری ندارید. برای حفظ آرامش سفرتان هم که شده به این نکته دقت کنید.

تاریخ در شمال آذربایجان غیر از تماشای سه کلیسا از مجموعه کلیساهای جهانی ایران در این منطقه، آثار زیبای دیگری هم برای تماشا وجود دارد. جاده منتهی به کلیسای سنت استپانوس به عنوان نقطه شروع ارس گردی، در دو کیلومتری شهر جلفا قرار دارد.
در ورودی شهر پس از ورود به جاده سمت چپ یا تابلوهای ویژه مناطق گردشگری مشخص شده، باید وارد جاده روستای «دره شام» شوید که در 16 کیلومتری غرب جلفا قرار دارد.
در این مسیر اصلا نگران گم کردن راه نباشید؛ چون تمام مسیر با تابلو مشخص شده، بعد از رسیدن به مسیر منتهی به محوطه تاریخی و پارکینگ کلیسا، گنبد زرد و اُخرایی «سنت استپانوس» را خواهید دید.
کلیسای سنت استپانوس، یکی از پنج کلیسایی بود که همراه با کلیساهای «سنت تادئوس» یا «قره کلیسا»، «زور زور»، «مریم مقدس» و «چوپان» به عنوان نهمین اثر ایران در فهرست یونسکو به ثبت رسید.
بعد از دیدار از کلیسا، چرخیدن در محوطه صلیب مانند، ایستادن زیر تاق بلند سنگی و دیدن سنگتراش‌های ظریف مجموعه، به جلفا برگردید.
کلیسای چوپان و مریم مقدس اگرچه در مسیر رسیدن به سنت استپانوس هم می‌توانید به کلیسای چوپان برسید، اما می‌توانید وقت برگشت از آنجا و در سمت راست جاده این کلیسای کوچک را ببینید.
این کلیسا، نمازخانه چوپان یا چوپانان منطقه بوده. به دلیل مسائل امنیتی مرزی، بهتر است در کنار این کلیسا خیلی توقف نکنید. در امتداد ارس، یک کلیسای دیگر جهانی هم انتظار شما را می کشد؛ کلیسای مریم مقدس. این کلیسای ساده و آرام در محل تلاقی «آق چای» و ارس و در کنار روستای «دره شام» ساخته شده و مسیر آن، از راه رسیدن به سنت استپانوس جدا می‌شود.

کردشت و یادمانی کنار رود در خروجی جلفا به سمت شرق و در مکانی که به پل فلزی مشهور است، می‌توانید مزار اولین شهدای ایران در جنگ جهانی دوم و شهریور 1320 را ببینید که در حمله روسیه به ایران کشته شدند.
یادمان سه شهید مرزبان؛ ژاندارم شهید «سرجوخه ملک محمدی»، شهید «سید محمد رائی هاشمی» و شهید «عبداله شهریاری»، می توانید کنار پل فلزی توقف کنید،
هم این یادمان را از نزدیک ببینید و هم فاتحه‌ای نثار روح‌شان کنید. اگر بنزین تان تمام شده، در 30 کیلومتری این جاده پمپ بنزین و سرویس بهداشتی هم وجود دارد. کمی جلوتر به روستای «کردشت» می رسید که در یکی از پیچ و خم‌های ارس قرار گرفته.
در آنجا می‌توانید حمام، قلعه و برج و باروهایی که از زمان «عباس میرزا نایب السلطنه» به یادگار مانده را تماشا کنید.

تماشای تاریخ در خداآفرین یکی از آثار تماشایی مسیر شما، پل های قدیمی و تاریخی خداآفرین است. در نزدیکی شهر «خمارلو» دو پل قدیمی وجود دارد که به دلیل مرمت‌های اخیر برای پیاده روی قابل استفاده است.
علاوه بر این محدوده سد خداآفرین، البته محدوده جنوبی آن هم برای گشت و گذار در طبیعت جای مناسبی است.
در شهرستان خداآفرین، بخشی از جنگل‌های زیبای ارسباران در محدوده این شهرستان قرار گرفته‌اند، می‌توانید در این شهرستان و در محدوده منطقه گردشگری «آینالو» یا «آینالی» یک عمارت تاریخی زیبا را در میان جنگل ببینید.
اصلاندوز و دشت مغان پس از گذر از چرخش‌های ارس بعد از گذر از خمارلو و آبادی هایش به اصلاندوز، اولین شهر استان اردبیل می رسید. در اصلاندوز می‌توانید تپه نادری را ببینید.
جالب است بدانید که تپه اصلاندوز یک تپه طبیعی نیست، در زمان تاجگذاری نادر در این منطقه سربازان نادرشاه با آوردن خاک و سنگ، محل بلندی را برای تاجگذاری نادر فراهم کردند.
در اصلاندوز، هم چند پمپ بنزین وجود دارد. در خاتمه این مسیر، بخش جلگه ای دشت مغان، دشت زیبایی که سکونتگاه عشایر و محل زندگی هزاران رأس دام است، در انتظار شماست.
این منطقه بکر و بی نظیر تا دهستان ساوالان ادامه می یابد، اگر به دیدن آثار تاریخی علاقه‌مندتر هستید، قلعه «اولتان» را از دست ندهید، این قلعه در 500 متری روستا و نرسیده به شهر پارس اباد قرار دارد، دور تا دور قلعه دیوار بزرگ خشتی کشیده شده و خندق عمیقی هم دارد.
گفته می‌شود این قلعه مربوط به دوره اشکانی است، اما تا قرن‌ها بعد همچنان مورد استفاده بوده است.

از عاشقلو تا آینالی برای رسیدن به جنگل ارسباران و قلعه بابک چند مسیر وجود دارد، اما نزدیک‌ترین مسیر برای شما این است که تقریبا 60 تا 70 کیلومتر بعد از «نوردوز» و پایانه مرزی ارمنستان، جاده عاشقلو را در سمت راست‌تان انتخاب کنید.
وارد این جاده فرعی که شدید، حدود 15 کیلومتر برانید تا به سه راهی آینالی برسید. به سمت راست که بروید بعد از حدود چهار کیلومتر به این روستای ییلاقی خواهید رسید و می‌توانید جنگل‌نوردی‌تان در ارسباران را از همین جا شروع کنید.
روستای مکیدی تا قلعه بابک به مسیر که برگردید و به طرف جنوب ادامه دهید، بعد از 25 کیلومتر به اسکلو، و حدود چهار کیلومتر بعد از آن هم به سه راهی مکیدی می‌رسید و این بار هم به سمت راست بروید تا دره زیبای این روستا را ببینید و اگر دل‌تان خواست می‌توانید در کمپ توریستی‌اش هم که البته نیمه مجهز است، اقامت کنید.
دوباره به مسیر برگردید و روستاهای «آغویه» و «هجران دوست را هم رد کنید، پنج کیلومتر بعد از هجران دوست، خروجی خاکی قلعه بابک را در سمت راست‌تان می‌بینید، می‌توانید سوار جیپ‌هایی شوید که شما را با چند هزار تومان به پای قلعه می‌رسانند، برای پیاده‌روی تا قلعه و بازگشت از آنجا باید حداقل سه چهار ساعت وقت بگذارید.

کلیبر و بازگشت به جاده ارس بعد از قلعه بابک به کلیبر می‌رسید و می‌توانید در یکی از هتل‌های متعدد آنجا اقامت کنید و صبح فردا از یکی از دو جاده جانانلو یا ایل بوردی به حاشیه ارس برگردید که البته مورد دوم، برای رسیدن به پارس آباد مناسب‌تر است.

غذا با گوشت تازه در ارس مهم‌ترین بازارچه این مسیر، بازارچه مرزی جلفاست که در مرکز منطقه آزاد ارس قرار گرفته، رسیدن به بازارچه مرزی جلفا در نزدیکی جاده خروجی این شهر، کار بسیار ساده‌ای است،
این بازارچه، بهترین مکان برای خریدهای ارزان از قبیل انواع لباس، ظروف و صنایع دستی و اسباب بازی است. در این بازار می‌توانید به غذافروشی‌های مشهور آن رفته و بهترین غذای این منطقه که کباب یا آبگوشت با گوشت تازه و خوشمزه است را امتحان کنید.