بزرگنمايي:

پیام آذری - این مثال معروفی است که نمک خود گندزدایی می کند ولی وای به روزی که بگندد نمک. دانشگاه و سیستم پژوهش برای اصلاح ناراستی ها و همان گندزدایی است، ولی به نظر می رسد گویی دانشگاه این مرکز اصلاح گر و استانداردساز از زاویه علمی، خود معیارهای دستگاه استانداردسازی را از دست داده است. یادداشت دکتر سید حسین حسینی در روزنامه اعتماد تاییدی است بر این نگاه تا جایی که او در یاداشتش تاکید بر مبارزه با آپارتاید علمی در مراکز علمی و دانشگاهی می کند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
این یادداشت در زیر از نظرتان می گذرد:
***
چندی پیش مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از دانشگاهیان دربارۀ مشروط بودن ارتقاء اعضای هیئت علمی به مقالات، گلایه نمودند؛امری که چندین سال است توسط برخی اندیشمندان و دلسوزان حوزه علوم انسانی بارها فریاد زده شده و متاسفانه هرچه از آن بیشتر سخن گفته شده، کمتر اثربخش بوده است.هم اکنون نیز این احتمال وجود دارد که در پی سخنان اخیر ایشان عکس العمل‌های شعاری از ناحیه مقامات مسئول همراه با خبر تشکیل جلساتی چند و تصمیماتی شتاب زده پیش آید و دوباره مانند موارد مشابه، به هیچ نتیجه موثر و مفیدی نیانجامد؛ و این داستان همچنان ادامه دارد!
اگرچه به لسان فلاسفۀ بزرگ و به وِزان منطق فلسفه ورزی باید به عمق مسائل نفوذ کرد تا بتوان آنها را حل نمود و به قول ویتگنشتاین که به درستی می¬گفت: ما فراموش می¬کنیم تا عمق مسائل پیش رویم و به مبانی برسیم و علامت سوال را به اندازۀ کافی به عمق مطلب نمی کشانیم (ر.ک: هکر، پیتر، 1382، ماهیت بشر از دیدگاه ویتگنشتاین، ترجمه علوی نیا، هرمس، ص9)؛
اما بگذارید در این یادداشت کوتاه از بازگشت به عمق ریشه‌های فلسفی و نگاه‌های ضروری به تحلیل «امر دانشگاه»، «ایده دانشگاه»، «فلسفه دانشگاه»، و یا «مطالعات معرفت شناسی» بگذریم. هرآینه می دانیم بدون بنیاد یک نظام معرفت شناختی فلسفی سخن از هویت علم و بنای امری به نام «جامعه علمی» و سپس فلسفه و ایده دانشگاه معنایی نخواهند داشت؛ مناقشه بر سر چیستی علم و مولفه‌های آن، و اختلاف دیدگاه‌های تجربه گرایی منطقی تا تاریخ گرایی معاصر و تا جامعه شناسی معرفت، و بحث بر سر مسأله تکامل علم و چیستی و چگونگی آن و نظریه‌هایی در این باب از پارادایم‌های علمی کوهن تا برنامه‌های پژوهشی لاکاتوش و غیره (ر.ک: لاودن، لری،1401، پیشرفت علم و مسائل آن، ترجمه هاتف، تهران، نشر نی، ص 100).
باز بگذارید در این نوبت از پرداختن به راه حل ها و آسیب‌شناسی‌های ریشه‌ای و پایه ای پیرامون چالش‌هایی چنین درگذریم؛ مسائل بنیادینی مانند نبود جامعه علمی و ضرورت تشکیل امری به نام «جامعۀ علمی» که فقدان آن منشا بسیاری از این معضلات و تحقق آن مانع بسیاری از این مشکلات می‌باشد و یا چالش هایی در درون جامعۀ علمی مانند معیوب بودن و کژکارکردی نهاد علم و سازمان علم و ساختار علم و عدم توازن و ناهماهنگی این ارکان سه گانه با یکدیگر (ر.ک: حسینی، سیّد حسین، 1392، نهضت تولید علم و کرسی های نظریه پردازی، تهران، انتشارات آوای نور، ص10 و نیز ر.ک: هم او، 1400، ساختار جامعۀ علمی، روزنامه همدلی، شماره 1697 و 1702 و نیز ر.ک: هم او، 1402، کافه ها تعطیل و دکان ها باز، روزنامه اعتماد، شماره 207264).
بدین ترتیب در اینجا از «آپارتاید علمی» حاکم در مراکز علمی کشور سخن می‌گوییم و قانونی به نام «ارتقاء اعضای هیئت علمی» که نه تنها هیچ کمکی به ارتقاء جامعۀ علمی نکرده بلکه به این آپارتاید خانمان برانداز دامن زده است و اتفاقاً با این دست قوانین و موارد مشابه آن مسیرهایی برای گسترش رانت و انواع فسادهای علمی به وجود آمده است تا آنجا که حتی دست دخالت افراد و سلیقه‌های شخصی و کینه توزانه را در پرونده‌های اعضای هیئت علمی باز می‌گذارد. جای بسی تاسف است که گاه یک دربان یا یک آبدارچی محترم می‌تواند در این پرونده‌ها ایفای نقش کند چه رسد به رئیس و معاونین و مقامات رسمی و غیر رسمی.
پس از تاسف، تعجب آور آنجاست؛ راه‌هایی که دیگران در 50 سال گذشته از آن گذر کرده‌ و اشتباهات گذشتۀ خود را با مسیرهای جدید جایگزین نموده‌اند، تصمیم سازان و بدنۀ علمی جامعۀ ما اما همچنان در همان خواب 50 ساله گرفتار شده است (ر.ک: هم او، 1399، سیاست های فرمالیستی در حوزه علم؛ خواب 50 ساله، روزنامه همدلی، شماره 1572). به هر حال چنانچه تصمیم گیران نظام آموزش عالی درصدد مقابله با چنین آپارتایدی در دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور هستند پیشنهادهای زیر پیش روی آنان است که بدون این حداقل‌ها کاری صورت نخواهد گرفت.
سخن روشن و واضح این است؛ لطفا این قوانین بَسی مزخرف را از میان بردارید:
1. قانون وتویی بودن مقالات در جداول ارتقاء.
2. چاپ مقاله دانشجو به نام استاد. حداقل برای مدتی چاپ هرگونه مقاله دانشجویان با اضافه نمودن نام استاد را ممنوع کنید.
3. قانون عدم امکان دفاع دانشجو از رساله بدون چاپ و ارائه مقاله و یا الزام به استخراج مقاله از رساله.
4.کمّی و کیلویی محاسبه کردن تعداد مقالات در ارتقاء به نحوی که گویا هر فردی که تعداد بیشتری مقاله چاپ می‌کند از علمیت بیشتری برخوردار است!
5. امتیازات خاص و ویژه به چاپ مقاله در isi و مجلات علمی پژوهشی.
6. وتویی بودن الزام به تدریس در دانشگاه‌ها یا الزام به ارائه طرح‌های پژوهشی در پژوهش گاه‌ها
*دکتر سیّد حسین حسینی استادیار فلسفه و روش شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
منبع: روزنامه اعتماد
216216
کد خبر 2009209