پیام آذری - به گزارش اقتصادنیوز، اوراسیا ریوو رخدادهای 27 تا 28 دسامبر یادآور وضعیت پرتنش پاکستان در مرزهای غربی است. رویارویی مرزی اخیر پاکستان و تحریک طالبان پاکستان (TTP) با حمایت طالبان افغانستان، تنش ها را بین دو همسایه افزایش داده است. به طور سنتی، قبل از بازگشت طالبان به قدرت در اوت 2021، پاکستان متحد استراتژیک طالبان بود.
به بیانی دیگر پاکستان پناهگاه، آموزش و منابع لجستیکی را در طول جنگ طالبان فراهم کرد و از این طریق جایگاهی استراتژیک در منطقه به دست آورد.پویایی ها پس از سال 2021 با تشدید تنش ها و روابط خصمانه ناشی از اختلافات امنیتی سیاسی، ارضی و استراتژیک به طور چشمگیری تغییر کرده است. در حالی که پاکستان تجدید حیات طالبان را به عنوان یک پیروزی استراتژیک بالقوه جشن می گرفت، پیامدهای بازگشت این گروه خلاف آن را ثابت کردند. خطوط گسل عمیق در روابط آنها، منافع متضاد، و ادعای استقلال و ملی گرایی طالبان، اتحاد آنها را به یک رابطه خصمانه تبدیل کرده و دو ملت را به درگیری کشانده است.
منشور شکسته همزمان نیوز 18 در گزارش خود آورد، پاکستان نقش کلیدی در ظهور طالبان در دهه 1990 داشت و سال‌ها از این گروه رادیکال حمایت می‌کرد. در طول دهه 1980، محمد ضیاءالحق، رئیس جمهور پاکستان و آی اس آی، با کمک سیا، حدود 90 هزار افغان از جمله ملا عمر را آموزش دادند. پاکستان در دوره نخست قدرت نمایی طالبان اهرم های آموزشی، نظامی و لجستیکی در اختیار این گروه قرار داد.همزمان اسلام آباد برای بیش از دو دهه، با ایفای نقش متحد آمریکا در جنگ علیه تروریسم و ​​هم صدایی با طالبان، بازی دوگانه ای را آغاز کرد. در این میان، چشم انداز دستیابی به عمق استراتژیک در افغانستان، کاهش نفوذ هند و استفاده از طالبان به عنوان یک دارایی استراتژیک هدف اصلی سیاست خارجی پاکستان بود.به باور ناظران فروپاشی دولت افغانستان در سال 2021، پس از خروج ایالات متحده، بازگشت طالبان 2.0 به قدرت را محقق کرد. با این حال، امید پاکستان به تعمیق نفوذ استراتژیک خود از طریق یک رژیم متحد در کابل نتیجه معکوس داد. تسلط طالبان، استراتژی پاکستان با هدف تعریف وزنه تعادلی در منطقه به چالش کشید. از قضا، بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، تحریک طالبان پاکستان را نیز تقویت کرد، گروهی که به عنوان یک گروه ایدئولوژیک و رادیکال شناخته می شوند. این تحول یک عامل تحریک کننده برای پاکستان شد، زیرا تحریک طالبان پاکستان فعالیت های تروریستی اش را تشدید کرد.
تحلیلگران همزمان به مناقشه خط دیورند اشاره دارند؛ خطی که عصر استعمار مرز بین افغانستان و پاکستان را مشخص می کرد و همچنان نیز یک نقطه اختلاف قابل توجه است. این مرز اقوام پشتون را بین دو ملت تقسیم می کند و مورد مناقشه افغانستان قرار گرفته است و باعث ایجاد خصومت های فرامرزی شده است.از منظر پاکستان، خط دیورند نماد حاکمیت و تمامیت ارضی این بازیگر است، به ویژه در مناطقی مانند خیبر پختونخوا و بلوچستان، جایی که ناسیونالیسم پشتون عمیقاً ریشه دوانده است. در پاسخ، پاکستان مرزهای افغانستان را با حصارکشی برای مهار ستیزه جویان، قاچاق و نفوذ فرامرزی تقویت کرده- استراتژی که از حصارکشی این کشور در امتداد خط کنترل با هند الهام گرفته شده است.با این حال، طالبان این حصارکشی را زیر سوال بردع و آن را نقض حاکمیت افغانستان و تهدیدی برای وحدت جوامع پشتون می داند.در چنین شرایطی درگیری‌ها بین نیروهای افغان و پاکستانی در امتداد مرز شدت گرفته و خصومت‌های مرزی را تشدید کرده است.

چرایی انفعال طالبان احیای حیات تحریک طالبان پاکستان و افزایش حملات تروریستی رادیکال ها باعث آشفتگی قابل توجهی در پاکستان شده است. از زمان تسلط طالبان بر افغانستان، تحریک طالبان پاکستان از این وضعیت برای سازماندهی مجدد و تشدید حملات در خاک پاکستان، هدف قرار دادن نیروهای امنیتی و دارایی های دولتی، به ویژه در خیبر پختونخوا و بلوچستان، استفاده کرده است. این گروه قصد دارد استراتژی طالبان در افغانستان را در پاکستان تکرار کند: مراد تعریف امارت اسلامی است.به ادعای ناظران، بی میلی دولت افغانستان به رهبری طالبان برای سرکوب تحریک طالبان پاکستان که روابط ایدئولوژیکی و عملیاتی با این گروه دارد، خشم اسلام آباد را برانگیخته است. پاکستان افغانستان را به پناه دادن به شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان و تسهیل تروریسم فرامرزی متهم می کند. از دیدگاه طالبان، تحت فشار قرار دادن تحریک طالبان پاکستان، خطر بیگانگی پایگاه شبه نظامی این گروه و تضعیف اعتبار آنها در میان ناسیونالیست های پشتون را به همراه دارد.
تغییر رویکرد طالبان از یک گروه شورشی به یک نهاد حکومتی، موجب شده تا این گروه نسبت به ملی گرایی و حاکمیت افغانستان حساسیت های بیشتری داشته باشد. تلاش استراتژیک پاکستان برای قرار دادن طالبان به عنوان یک متحد نیابتی و ایفای نقش مسلط به عنوان مداخله در امور داخلی افغانستان تلقی می شود.این موضع ناسیونالیستی سنگ بنای سیاست خارجی و استراتژی بقای طالبان را تشکیل می دهد. آنها به دنبال تنوع بخشیدن به روابط جهانی خود، تعامل با چین، روسیه، و حتی تعامل با هند هستند چرا که پاکستان، فارغ از مرزهای مشترک و قرابت مذهبی، به واسطه وضعیت فعلی اش پتانسیل کمی برای کمک به توسعه افغانستان دارد.درسال 2024، طالبان یک نشست ابتکاری همکاری منطقه‌ای را تعریف کرد که شامل نمایندگان و فرستادگانی از 12 کشور اصلی ذینفع از جمله هند و پاکستان بود. هدف این رویکرد منطقه محور، ایجاد مشروعیت منطقه ای و تقویت تعامل سازنده بین افغانستان و کشورهای همسایه بود. از قضا، این موضوع همچنین بر منافع استراتژیک گسترده تر افغانستان تأکید می کند که از اهمیت پاکستان در چشم انداز منطقه ای می کاهد.ناظران همزمان به نقش داعش شاخه خراسان اشاره دارندو می گویند فعالیت های این گروه در کنار خصومت‌های جدایی‌طلبان بلوچ، چشم‌انداز امنیتی پاکستان را پیچیده‌تر می‌کند. داعش شاخه حراسان مستقر در افغانستان هم با طالبان در افغانستان و هم با دولت پاکستان که به دنبال سرنگونی آن برای ایجاد یک خلافت فراملی است، مخالف است. این گروه همچنان یک تهدید مهم و مداوم برای پاکستان است.

پاشنه آشیل اسلام اباد به نوشته نیوز 18، در بلوچستان، گروه های جدایی طلب با تحریک طالبان پاکستان همسو شده اند و زیرساخت های سرمایه گذاری چین و نیروهای امنیتی پاکستان را هدف قرار داده اند. ناکامی در مقابله با این تهدیدات، ناامنی پاکستان را تشدید می کند، به ویژه در منطقه ای که برای کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) حیاتی است. این آسیب‌پذیری‌ها پیچیدگی‌های بیشتری را در روابط پاکستان و چین ایجاد کرده است.پاکستان در مدیریت روابط خود با طالبان با چالش‌های مهمی مواجه است که با شکنندگی وخامت اوضاع اقتصادی و سیاسی این کشور همراه شده است. این امر ظرفیت اسلام آباد را برای اقدام علیه کابل یا خطر گشودن جبهه دیگری محدود می کند. علاوه بر این، ناتوانی تاریخی قدرت های بزرگ مانند روسیه و ایالات متحده در مهار طالبان، دشواری دستیابی به جاه طلبی های عمق استراتژیک پاکستان را برجسته می کند.در حالی که پاکستان از طریق وابستگی مذهبی و مرزهای مشترک، اهرم فشار خود را حفظ می کند، جهت گیری ملی گرایانه طالبان و پیگیری مشروعیت بین المللی، نفوذ اسلام آباد را محدود کرده است. در همین حال، چین روابط خود را با دولت تحت رهبری طالبان، حفظ سفارت خود در کابل، بررسی فرصت های اقتصادی، و پیشنهاد گسترش کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC) به افغانستان، تعمیق بخشیده است. این امر لایه جدیدی از رقابت را اضافه کرده و اهرم نفوذ پاکستان را تحت تاثیر قرار داده است.
روابط تیره پاکستان و طالبان فرصت‌های راهبردی را برای هند فراهم می‌کند تا از نظر دیپلماتیک و اقتصادی با افغانستان تعامل داشته باشد و اهرم‌های نفوذی به دست آورد. با این حال، چالش همچنان سیاست عدم مماشات با سازمان های ستیزه جو است. تعادل خوب، همراه با حضور دیپلماتیک محتاطانه، برای حفظ منافع استراتژیک هند در منطقه ضروری است.هند پیشتر به طور قابل توجهی در پروژه های زیربنایی و توسعه افغانستان سرمایه گذاری کرده و خود را به عنوان یک شریک قابل اعتماد معرفی کرده است. اتحاد ضعیف پاکستان و طالبان می تواند اهرم اسلام آباد برای استفاده از افغانستان به عنوان پایگاهی برای فعالیت های ضد هند را تحت تاثیر قرار دهد.با این حال، بی ثباتی در منطقه افغانستان-پاکستان خطر سرزیر شدن تنش ها به هند را به همراه دارد که به طور بالقوه نیروهای رادیکال را جسور می کند. علاوه بر این، گسترش نفوذ چین در افغانستان، از طریق منابع و پروژه های زیربنایی، لایه ای از پیچیدگی را به محاسبات استراتژیک هند در منطقه می افزاید. ه پیش رو
تشدید درگیری ها بین پاکستان و طالبان بی ثباتی در منطقه را تشدید کرده است. خط مورد مناقشه دیورند، تروریسم فرامرزی و ناسیونالیسم افغان چالش های پیچیده ای را به همراه دارد. برای پاکستان، این روابط تیره و تار هم امنیت داخلی و هم آرزوهای استراتژیک این بازیگر را خطر می اندازد.برای طالبان، تاکید بر حاکمیت این کشور حتی به قیمت چشم پوشی از تحریک طالبان پاکستان و بیگانه شدن با متحد سابقش، پاکستان، همچنان یک اولویت اصلی است. تمرکز این گروه(طالبان) بر دستیابی به مشروعیت بین المللی و تأمین کمک های مالی برای توسعه است. تمایل این کشور برای خودمختاری استراتژیک، روابط آنها را با پاکستان پیچیده تر می کند.در همین راستا گروهی از ناظران می گویند، بدون تلاش هماهنگ برای پرداختن به این مسائل مبرم، روابط پاکستان و طالبان احتمالاً ناهموار باقی خواهد ماند و به بی ثباتی منطقه ای دامن می زند. پاکستان که در آستانه یک بحران بقا است، نمی تواند جبهه دیگری را تحمل کند، این بازیگر همچنان نمی تواند تماشاچی ردپای گسترده تر و تشدید حملات تحریک طالبان پاکستان باشد. در نهایت، سرنوشت با یک پیام روشن بر پاکستان بومرنگ شده است: "همانطور که بکارید، درو خواهید کرد."