پیام آذری

آخرين مطالب

پیشینه جشن شب یلدا و رسم و رسوم آن اقتصادی

پیشینه جشن شب یلدا و رسم و رسوم آن
  بزرگنمايي:

پیام آذری - شب یلدا یا شب چله آخرین روز آذرماه، شب اول زمستان و درازترین شب سال است.ایرانیان باستان با باور اینکه فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلند تر شده و تابش نور ایزدی افزونی می یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می کردند. این جشن در ماه پارسی «دی» قرار دارد که نام آفریننده در زمان قبل از زرتشتیان بوده است که بعدها او به نام آفریننده نور معروف شد. نور، روز و روشنایی خورشید، نشانه هایی از آفریدگار بود در حالی که شب، تاریکی و سرما نشانه هایی از اهریمن. مشاهده تغییرات مداوم شب و روز مردم را به این باور رسانده بود که شب و روز یا روشنایی و تاریکی در یک جنگ همیشگی به سر می برند. روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود، در حالی که روزهای کوتاه تر نشانه یی از غلبه تاریکی.
● پیشینه جشن یلدا و جشن هایی که در این شب برگزار می شود، یک سنت باستانی است. این جشن مراسمی آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می کرده اند. یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است.
● مراسم و آداب جشن برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می شدند و با برافروختن آتش از خورشید طلب برکت می کردند. آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پری آن، آینده گویی می کنند. جشن شب یلدا جشنی است که از 7 هزارسال پیش تاکنون در میان ایرانیان برگزار می شود. 7 هزار سال پیش نیاکان ما به دانش گاه شماری دست پیدا کردند و دریافتند که نخستین شب زمستان بلندترین شب سال است. یکی دیگر از دلایل برگزاری این جشن، شب زادروز ایزدمهر یا میترا است. مهر به معنای خورشید است و تاریخ پرستش آن در میان ایرانی ها و آریایی ها به پیش از دین زرتشت بازمی گردد که پس از ظهور زرتشت این پیامبر او را اهورامزدا تعریف کرد. یکی از ایزدان اهورایی مهر بود که هم اکنون بخشی از اوستا به نامش نامگذاری شده. در «مهریشت» اوستا آمده است؛ «مهر از آسمان با هزاران چشم بر ایرانی می نگرد تا دروغی نگوید».
● آیین های جشن شب یلدا یکی از آیین های شب یلدا در ایران، تفال با دیوان حافظ است. مردم دیوان اشعار لسان الغیب را با نیت بهروزی و شادکامی می گشایند و فال دل خویش را از او طلب می کنند. در برخی دیگر از جاهای ایران نیز شاهنامه خوانی رواج دارد. بازگویی خاطرات و قصه گویی پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نیز یکی از مواردی است که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر می کند. اما همه اینها ترفندهایی است تا خانواده ها گرد یکدیگر آیند و بلندترین شب سال را با شادی و خرسندی به سپیده برسانند. در سراسر ایران زمین، جایی را نمی یابید که خوردن هندوانه در شب یلدا جزء آداب و شیوه آن نباشد. در جاهای گوناگون ایران، گونه های تنقلات و خوراکی ها به تبع ژیرامون و شیوه زندگی مردم منطقه بهره برده می شود اما هندوانه میوه ای است که هیچ گاه از قلم نمی افتد، زیرا شمار زیادی به این باورند که اگر مقداری هندوانه در شب چله بخورند در سراسر چله بزرگ و کوچک یعنی زمستانی که در پیش دارند سرما و بیماری بر آنها غلبه نخواهد کرد. مردم شیراز در شب یلدا به شب زنده داری می پردازند و برخی نیز بسیاری از دوستان و بستگان خود را دعوت می کنند. آنها در این شب سفره یی می گسترانند که بی شباهت به سفره هفت سین نوروز نیست و در آن آینه را جای می دهند. گونه های بی شمار آجیل و تنقلاتی چون نخودچی، کشمش، حلواشکری، رنگینک و خرما و میوه هایی چون انار و به ویژه هندوانه خوراکی های این شب را تشکیل می دهند. در آذربایجان مردم هندوانه چله (چیله قارپوزی) می خوردند و باور دارند که با خوردن هندوانه لرز و سوز و سرما به تن آنها تاثیری ندارد. در اردبیل رسم است که مردم، چله بزرگ را سوگند می دهند که زیاد سخت نگیرد و معمولاً گندم برشته (قورقا) و هندوانه و سبزه و مغزگردو و نخودچی و کشمش می خورند. در گیلان هندوانه را حتماً فراهم می کنند و باورمندند که هرکس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» یکی دیگر از میوه هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می شود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می ریزند، خمره را پر از آب می کنند و کمی نمک هم به آن می افزایند و در خم را می بندند و در گوشه یی خارج از هوای گرم اتاق می گذارند، ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می شود. آوکونوس (ازگیل) در اغلب خانه های گیلان تا بهار آینده یافت می شود و هر زمان هوس کنند ازگیل و تازه و پخته را از خم بیرون می آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه کش آفتاب می خورند.بنا به روایت مردم کرمان تا سحر انتظار می کشند تا از قارون افسانه یی استقبال کنند. قارون در پوشاک هیزم شکن برای خانواده های فقیر تکه های چوب می آورد. این چوب ها به زر دگرگون می شوند و برای آن خانواده، ثروت و روزی به همراه می آورند.
● جشن شب یلدا جشن شب یلدا یک جشن کاملاً زنده است و همه مسیحیان جهان این جشن را با نام جشن تولد مسیح برگزار می کنند. یلدا و مراسمی که در نخستین شب بلند زمستان و بلندترین شب سال برپا می کنند سابقه یی بسیار دراز داشته و مربوط می شود به ایزد مهر. این جشن که یکی از کهن ترین جشن های ایران باستان است در اصطلاح به آن شب چله هم می گویند. چله بزرگ از یکمین روز دی ماه جشن خرم روز تا دهم بهمن که جشن سده است به طول می انجامد و آن را چله بزرگ می نامند به آن دلیل که شدت سرما بیشتر است، آنگاه چله کوچک فرا می رسد که دهم از بهمن تا بیستم اسفند به طول می انجامد و سرما کم کم کاسته می شود. چله اول که اولین روز زمستان و یا نخستین شب آن است تولد مهر و خورشید شکست ناپذیر است، زیرا مردم دوره های گذشته که پایه زندگی شان برکشاورزی و چوپانی قرار داشت و در طول سال با سپری شدن فصل ها و تضادهای طبیعت خو داشتند و براثر تجربه و گذشت زمان با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت حرکت و قرار ستارگان آشنایی یافته و کارها و فعالیتشان را براساس آن تنظیم می کردند و به تدریج دریافتند که کوتاهترین روزها آخرین روز پاییز یعنی سی ام آذر و بلندترین شب ها شب اول زمستان است اما بلافاصله بعد از این با آغاز دی روزها بلندتر و شب ها کوتاه تر می شود. اقوام قدیم آریایی جشن تولد آفتاب را آغاز زمستان می گرفتند خصوصاً ژرمن ها که این ماه را به خدای آفتاب نسبت می دهند و زیاد هم بی تناسب نیست چرا که آغاز زمستان مثل تولد خورشید است که از آن روز در نصف کره شمالی رو به افزایش و ارتفاع و درخشندگی می گذارد و هر روز قوی تر می شود. در این شب آتش برمی افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیاطین نابود شده و بگریزند و همچنان که خورشید به مناسبت فروغ و گرمای کارسازش تقدس پیدا کرده بود آتش نیز همان والایی را نزد مردمان دارا شد. چون تاریکی فرا می رسید در پرتو روشنایی آتش تاریکی اهریمنی را از بین می بردند. در شب یلدا یا تولد خورشید افراد دور هم جمع می شدند و جهت رفع این نحوست آتش می افروختند و خوان ویژه مانند سفره یی که عید نوروز تهیه می کنند اما محتویات آن متفاوت است می گستراندند و هر آنچه میوه تازه فصل که نگهداری شده بود و میوه های خشک در سفره می نهادند. این سفره جنبه دینی داشته و مقدس بود و از ایزد خورشید روشنایی و برکت می طلبیدند تا در زمستان به خوشی سر کنند و میوه های تازه و خشک و چیزهای دیگر در سفره تمثیلی از آن بود که بهار و تابستانی پربرکت داشته باشند و همه شب را در پرتو چراغ و نور و آتش می گذراندند تا اهریمن فرصت دژخویی و تباهی نیابد. سفره شب یلدا سفره میزد است و میزد عبارت است از میوه های تر و خشک و آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان لرک که از لوازم این جشن بود که به افتخار و ویژگی مهر یا خورشید برگزار می شد. امروز هم ایرانیان در سراسر جهان این جشن زیبا را در کنار یکدیگر برگزار می کنند و به خواندن شاهنامه و گرفتن فال حافظ می پردازند.

لینک کوتاه:
https://www.payameazari.ir/Fa/News/771994/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

عکس‌های کمتر دیده شده از عروسی بازیگران/ ویدئو

تغییر چهره جذاب «مریم مومن و بهاره افشاری» در 26 و 41 سالگی

برنده برنامه جوکر بانوان: متاسفم که با جوکر دیده شدم

بازیگران ترکیه ای و همسرانشان/ ویدئو

رسانه‌ها، صدای رسای کیش برای توسعه و نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی

جابری انصاری: کیش، سکوی پرتاب توسعه ایران است

عکس/ اصفهان سفیدپوش شد

قیمت نقره امروز شنبه 15 دی 1403

برنامه توسعه اقتصادی و اشتغال برای 800 روستای استان اردبیل تدوین شد

امام‌جمعه اردبیل هم از این مداح شاکی شد | فحاشی روی آنتن زنده

هم‌سونبودن فعالیت‌های معدنی منطقه عنبران با کشاورزی به حداقل برسد

خریداری روزانه بیش از 7 تن گوشت مرغ از تولیدکنندگان در اردبیل

خلخال طی شب گذشته دمای منفی 11 درجه را تجربه کرد

قاچاقچی موتورسیکلت در اردبیل محکوم به جزای نقدی شد

افزایش میزان جوجه‌ریزی در اردبیل به 3 میلیون قطعه

تلاش برای رساندن دوچرخه‌سواری اردبیل به جایگاه واقعی

دمای خلخال منفی 11 درجه شد!

حاج قاسم سلیمانی هیچگاه میدان جهاد را ترک نکرد

تشییع و خاکسپاری پیکر مادر شهید اصل ریحانی در مراغه

تعطیلی مدارس تبریز فردا یکشنبه 16 دی 1403 به دلیل آلودگی هوا دوباره

نفس‌های سنگین در تبریز؛ شاخص آلودگی به عدد 111 رسید

جوانی جمعیت و فرزندآوری ضرورت اجتماعی است

کوجو، ایران را ترک کرد!

پشت پرده معطلی کامیون داران ایران در ترکیه/از واقعیت تا فضاسازی

تشییع و خاکسپاری پیکر مادر شهید شعاعی در هشترود

ترکیب منتخب هفته پانزدهم لیگ برتر فوتبال در قرق پرسپولیسی‌ها

از شوشا تا بیشکک؛ قزاقستان در مسیر تقویت سازمان کشورهای تُرک

جدایی خاطره انگیز برای مهاجم استقلال؛ ترک اردوگاه آبی بعد بازی شماره 100

نارنجی‌پوشان بدون شکست در صدر؛ پیکان در جایگاه دوم

فوت کارگر خدمات شهری شهرداری تبریز بر اثر تصادف در حین کار

احیای 35 واحد صنعتی در آذربایجان غربی

باکو: سفارتمان در دمشق را بازگشایی می کنیم

تصمیم به بازگشایی سفارتمان در دمشق گرفته‌ایم

آیا ادارات و بانک های آذربایجان شرقی فردا یکشنبه 16 دی ماه 1403 تعطیل است؟ | تعطیلی ادارات آذربایجان شرقی فردا 16 دی 1403

◄ پوستر جشنواره ملی چند رسانه ای جاده سبز رونمایی شد

انتصاب مدیرعامل شرکت متد

زن گربه‌ای جهان درگذشت

زلزله 3/1 ریشتری خوی را لرزاند

قطعه 6 آزادراه تبریز-ارومیه نیازمند 30 هزار میلیارد ریال

یک محکوم به قصاص در اهر به زندگی بازگشت

انتصاب سرپرست مدیریت نظارت بر خدمات و مراکز گردشگری کیش

انتصاب جدید در معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش

"علی حسنلو" از آغاز عملیات مرمت مسجد ماشه و تبدیل آن به موزه خبر داد

پلیس اردبیلی چک 6 میلیارد ریالی را به صاحبش تحویل داد

سارق اماکن خصوصی اردبیل در تور مأموران پلیس

شیوع بالای آنفلوآنزای H1N1 در کشور/ احتمال ادامه پیک اول آنفلوآنزا تا پایان دی ماه

قیمت سکه | قیمت نیم‌سکه | قیمت ربع‌سکه | قیمت سکه گرمی امروز شنبه 15 دی ماه 1403

آخرین قیمت نقره امروز شنبه 15 دی 1403

انتقاد از هزینه تراشی مداحان

تورهای مجازی 360 درجه شهرداری اردبیل به‌روزرسانی می‌شوند

ویکی پدیاجستجو