پیام آذری - نسل چهارم جنگنده‌های جی‌اف-17 ساخت پاکستان قرار است جایگزین ناوگان جنگنده‌های میگ-29 ساخت روسیه در نیروی هوایی جمهوری آذربایجان شوند. نسخه بلاک 3 این جنگنده‌ها می‌تواند با سامانه دفاع هوایی اس-300 ساخت روسیه مقابله کند.

بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در بیانیه دفتر یاست جمهوری آذربایجان، آمده است: «این جنگنده‌های پیشرفته، سبک و همه‌منظوره، برای عملیات در روز و شب طراحی شده‌اند و به طور مشترک توسط مجتمع هوانوردی پاکستان و شرکت صنایع هواپیماسازی چنگدو چین ساخته شده‌اند.»
جمهوری آذربایجان چهارمین مشتری خارجی جنگنده‌های جی‌اف-17 پس از میانمار، نیجریه و عراق است. این اقدام در راستای تنوع بخشیدن به شرکای نظامی آذربایجان پس از جنگ روسیه علیه اوکراین صورت گرفته است. تقویت روابط باکو و اسلام‌آباد، فرصت‌های بیشتری را برای جمهوری آذربایجان در جنوب آسیا و دیگر مناطق جهان ایجاد خواهد کرد.
روابط برادرانه پاکستان و آذربایجان: تاریخچه و چشم‌انداز
پاکستان و جمهوری آذربایجان از زمان استقلال آذربایجان در سال 1991، روابط برادرانه‌ای با یکدیگر داشته‌اند. پاکستان پس از ترکیه، دومین کشوری بود که استقلال آذربایجان را به رسمیت شناخت. اسلام‌آباد در سطح بین‌المللی از باکو در مناقشه قره‌باغ حمایت کرده و آذربایجان نیز از ادعاهای پاکستان بر سر کشمیر در برابر هند حمایت کرده است.
در سال 2014، دو کشور یک توافقنامه همکاری نظامی امضا کردند و پاکستان حدود صد واحد نظامی در جمهوری آذربایجان آموزش داد. در سال 2021، باکو رزمایش‌های نظامی مشترکی را با ترکیه و پاکستان برگزار کرد.
در سال 2017، پاکستان یک توافقنامه سه‌جانبه در زمینه همکاری منطقه‌ای با جمهوری آذربایجان و ترکیه امضا کرد. سه کشور توافق کردند که با توسعه مشارکت‌های سه‌جانبه، ثبات، امنیت و رفاه را در منطقه ارتقا دهند. آن‌ها تأکید کردند که «از خاک یکدیگر برای فعالیت علیه یکدیگر استفاده نخواهند کرد.»
آنکارا و اسلام‌آباد در سال 2021، «بیانیه سه‌جانبه اسلام‌آباد» را با باکو امضا کردند تا همبستگی خود را با جمهوری آذربایجان پس از جنگ 44 روزه سال 2020 در قره‌باغ علیه ارمنستان نشان دهند.
رقابت تسلیحاتی ارمنستان و آذربایجان پس از جنگ 44 روزه
ایروان و باکو پس از پایان جنگ 44 روزه، برنامه‌های گسترده‌ای را برای نوسازی ارتش خود آغاز کرده‌اند. آذربایجان برای خرید تسلیحات و تجهیزات نظامی به پاکستان روی آورده و ارمنستان نیز به دنبال خرید این اقلام از هند است. ایروان در چهار سال گذشته، بزرگترین واردکننده تسلیحات از دهلی‌نو بوده است.
این رقابت تسلیحاتی، نگرانی‌هایی را درباره افزایش تنش‌ها در منطقه قفقاز جنوبی ایجاد کرده است.
هند و پاکستان: رقابت بر سر نفوذ در قفقاز جنوبی
دهلی‌نو در حال تعمیق روابط نظامی خود با ارمنستان است و اسلام‌آباد نیز در حال تقویت قدرت نظامی جمهوری آذربایجان است. به نظر می‌رسد که هند و پاکستان در یک رقابت بر سر نفوذ در قفقاز جنوبی گرفتار شده‌اند.
هند به دنبال همکاری با ارمنستان در پروژه‌های اتصال منطقه‌ای در قفقاز جنوبی است. به عنوان مثال، تهران در ماه ژانویه اعلام کرد که به ارمنستان اجازه می‌دهد از بنادر ایران برای تجارت با هند استفاده کند. همچنین، وزیر امور خارجه یونان در ماه مارس پیشنهاد ایجاد یک پلتفرم برای همکاری چهارجانبه ارمنستان، یونان، فرانسه و هند را مطرح کرد.
قراردادهای متعدد برای خرید تسلیحات و تجهیزات نظامی از هند، ارمنستان را به متحد استراتژیک هند در منطقه تبدیل کرده است. در مقابل، پاکستان نیز در حال تقویت روابط نظامی خود با جمهوری آذربایجان است. این رقابت میان هند و پاکستان، می‌تواند به بی‌ثباتی در قفقاز جنوبی دامن بزند.
افزایش همکاری‌های نظامی چین و آذربایجان با خرید جنگنده‌های جی‌اف- 17
باکو در ماه فوریه، قراردادی به ارزش 1.6 میلیارد دلار با پاکستان برای خرید جنگنده‌های جی‌اف-17 بلاک 3 امضا کرد. این قرارداد شامل آموزش خلبان و تسلیحات برای این جنگنده‌ها نیز می‌شود.
جنگنده جی‌اف-17 به طور مشترک توسط چین و پاکستان ساخته شده و نسخه بلاک 3 آن از چابکی، قابلیت‌های رزمی و ویژگی‌های رادارگریزی بهتری نسبت به هواپیماهای قبلی موجود در زرادخانه آذربایجان برخوردار است.
جنگنده جی‌اف-17 بلاک 3 می‌تواند حسگرهای الکترواپتیکال/ فروسرخ و پارازیت‌اندازهای دفاع شخصی را بر روی پادهای خارجی حمل کند. این هواپیما برای حمل تسلیحات چینی بر روی هفت پایلون خود طراحی شده است، از جمله موشک هوا به هوای کوتاه برد پی‌ال-5، بمب‌های هدایت‌شونده ال‌اس-6 «تاندرستون» و موشک‌های ضد کشتی مافوق صوت وای‌جی-12 و زیر صوت وای‌جی-83.
با داشتن اویونیک و رادار آرایه اسکن الکترونیکی فعال (AESA) بهتر، نسخه بلاک 3 بسیار سازگار است و می‌تواند با موشک‌های ضد کشتی، هوا به هوا و هوا به زمین و همچنین بمب‌های هدایت شونده و غیر هدایت‌شونده مسلح شود.
خرید جنگنده‌های جی‌اف-17، چشم‌انداز همکاری‌های نظامی چین و جمهوری آذربایجان را در آینده بهبود می‌بخشد، زیرا چین تأمین‌کننده اصلی تجهیزات نظامی پاکستان است.
تقویت امنیت ملی آذربایجان با جنگنده‌های جی‌اف- 17 تندر بلاک 3
«الهام علی‌اف»، رئیس‌جمهور آذربایجان، اعلام کرد که «حمایت پاکستان در تحکیم همکاری‌های نظامی موجود، تقویت همکاری‌های دفاعی و تعمیق روابط برادرانه میان دو کشور نقش بسزایی خواهد داشت.»
علی‌اف افزود: «به خدمت گرفتن جنگنده‌های جی‌اف-17 تندر بلاک 3، امنیت ملی آذربایجان را تقویت و روابط دفاعی این کشور با پاکستان را بیشتر خواهد کرد.»
جمهوری آذربایجان پس از پیروزی در جنگ 44 روزه، یک استراتژی امنیتی جدید را تدوین کرده که بر آمادگی نظامی بهتر، برتری واحدهای نظامی حرفه‌ای و تاکتیک‌ها و استفاده از فناوری‌های نوآورانه و پیشرفته نظامی تمرکز دارد.
این تغییر جهت با یک سری رزمایش‌های نظامی دوجانبه و سه‌جانبه میان آذربایجان، پاکستان و ترکیه و همچنین همکاری‌های دفاعی دوجانبه و سه‌جانبه در زمینه تولیدات دفاعی، آموزش فنی و تاکتیک‌ها تقویت شده است.
تغییر روابط روسیه و آذربایجان پس از جنگ اوکراین
روسیه در دهه گذشته، تأمین‌کننده اصلی تسلیحات آذربایجان بود T اما پس از پیروزی جمهوری آذربایجان بر ارمنستان در سال 2020 و امضای قراردادهای جدید گاز با کشورهای اروپایی، باکو شروع به بازتعریف روابط خود با مسکو کرد.
باکو از جنگ روسیه علیه اوکراین حمایت نکرده و از عقب‌نشینی‌های روسیه سود برده است. این جنگ به باکو اجازه داده تا خریدهای نظامی خود را متنوع کند، زیرا نمی‌خواهد تنها به مسکو متکی باشد.
جنگ روسیه با اوکراین، مسکو را در موقعیتی قرار داده که نمی‌تواند با دوری جمهوری آذربایجان از مسکو مخالفت یا به آن واکنش نشان دهد.
جایگزینی جنگنده‌های روسی با جی‌اف- 17 در نیروی هوایی آذربایجان
جنگنده‌های جی‌اف-17 قرار است جایگزین ناوگان جنگنده‌های میگ-29 ساخت روسیه در نیروی هوایی آذربایجان شوند. نسخه بلاک 3 این جنگنده‌ها، از هواپیماهای مورد استفاده در قفقاز جنوبی مانند میگ-29 و سوخو-25 روسیه، بهتر است. همچنین، جی‌اف-17 بلاک 3 می‌تواند با سامانه دفاع هوایی اس-300 ساخت روسیه مقابله کند.
قیمت هر فروند جنگنده جی‌اف-17 حدود 25 میلیون دلار تخمین زده می‌شود. اگرچه تعداد دقیق هواپیماهای خریداری شده اعلام نشده، اما با قراردادی به ارزش 1.6 میلیارد دلار، انتظار می‌رود آذربایجان حدود 60 فروند جنگنده جی‌اف-17 خریداری و کل ناوگان خود را جایگزین کند.
این قرارداد همچنین یک رکورد برای پاکستان به عنوان بزرگترین صادرات تجهیزات نظامی در تاریخ مجتمع نظامی-صنعتی این کشور محسوب می‌شود.
جنگنده‌های جی‌اف-17 بلاک 3 می‌توانند یک عامل کلیدی در دفاع هوایی جمهوری آذربایجان باشند و آمادگی عملیاتی این کشور را در میان چالش‌های امنیتی منطقه‌ای افزایش دهند.
با وجود مذاکرات در جریان، تنش‌ها میان باکو و ایروان همچنان ادامه دارد. هر دو کشور قفقاز جنوبی در حال تقویت توانایی‌های نظامی خود برای آمادگی برای درگیری‌های احتمالی آینده هستند.
همکاری استراتژیک آذربایجان و پاکستان: تقویت جایگاه در عرصه بین‌المللی
پاکستان، جمهوری آذربایجان را یک متحد استراتژیک می‌داند و همکاری آینده با این کشور را برای مقابله با فعالیت‌های دیپلماتیک هند در قفقاز جنوبی ضروری می‌داند. وضعیت امنیتی متشنج در قفقاز جنوبی، روابط سه‌جانبه میان آذربایجان، پاکستان و ترکیه را مستحکم تر کرده است.
جمهوری آذربایجان اکنون بازیگر کلیدی در کریدور ترانزیت انرژی در دریای سیاه، قفقاز جنوبی و اروپا است و چشم‌اندازهای گسترده‌تری برای همکاری انرژی فرا منطقه‌ای با جنوب آسیا، به ویژه با پاکستان، وجود دارد. این مشارکت به جمهوری آذربایجان و پاکستان اجازه می‌دهد تا جایگاه خود را در عرصه بین‌المللی تقویت کنند.