بزرگنمايي:

پیام آذری - خراسان / یکی از رایج‌ترین گلایه‌های پدرومادرها این است که فرزندشان برای انجام هر کاری می‌گوید «حوصله ندارم»، «دلم نمی‌خواهد» و ... ؛ راهکار حل مشکل چیست؟ 
نویسنده: سمانه تعلیم‌دهنده | کارشناس‌ارشد مشاوره توان‌بخشی
این روزها، بسیاری از پدر و مادرها وقتی از کودک یا نوجوان‌شان می‌خواهند که یک کاری را انجام بدهد، با چنین جملاتی روبه می‌شوند که «حوصله ندارم»، «دلم نمی‌خواهد»، «انگیزه‌ای برای انجام این کار ندارم». اتفاقات و عوامل مختلفی در بی‌انگیزگی و کاهش روحیه کودکان نقش دارند. اتفاقاتی که باعث می‌شود در ظاهر هیچ چیزی برای‌شان ارزش تلاش نداشته باشد. در ادامه این مطلب می‌خواهیم بررسی کنیم که چه عواملی باعث بی‌انگیزگی کودکان امروزی شده و پدرومادرها باید چه واکنشی در برابر این رفتار رایج داشته باشند؟
مشکل حادتر از تنبلی است
شنیدن جملاتی مانند «حوصله ندارم» از زبان کودکان و نوجوانان امروزی، شاید در نگاه اول نشانه‌ای از تنبلی به نظر برسد اما در حقیقت بیانگر یک چالش جدی‌تر است؛ کاهش انگیزه و روحیه برای تلاش و پیشرفت. انگیزه جریانی است که به رفتار انرژی و جهت می‌دهد که می‌تواند درونی یا بیرونی باشد. در صورت درونی بودن، احتمالا ما به آن علاقه مند هستیم یا یکی از نیازهای‌مان را برآورده می‌کند یا با باورها و اعتقادات و انتظارات ما همسو است. در صورت بیرونی بودن نشان‌دهنده تشویق‌ها، تقویت‌ها و تنبیهاتی است که در نتیجه رفتار از محیط بیرون از خود دریافت می‌کنیم.

دلایل نبود انگیزه در کودکان و نوجوانان
1 فشار بیش‌ازحد برای موفقیت| انتظارات بالا از سوی والدین، معلمان و جامعه باعث می‌شود کودکان احساس کنند تلاش‌هایشان کافی نیست و از ترس شکست، دست به کار نشوند.
2 نبود هدف مشخص| وقتی کودکان نمی‌دانند چرا باید یک فعالیت خاص را انجام دهند، انگیزه‌ای برای ادامه آن ندارند.
3 وابستگی به فناوری| سرگرمی‌های دیجیتال به دلیل پاداش‌های فوری، کودکان و نوجوانان را از صبر و پشتکار دور می‌کند.
4 کمبود تعاملات عاطفی و اجتماعی| نبود حمایت عاطفی یا انتقادهای مداوم می‌تواند اعتمادبه‌نفس را کاهش دهد و انگیزه را از بین ببرد.
5 مشکلات روحی و روانی| اضطراب و افسردگی ناشی از مسائل خانوادگی یا فشارهای تحصیلی اغلب انگیزه را تضعیف می‌کند.
6 از بین رفتن حس کنجکاوی طبیعی| سیستم‌های آموزشی سخت‌گیرانه و نبود آزادی خلاقیت، کنجکاوی طبیعی کودکان را سرکوب می‌کند.
چه کنیم تا انگیزه کودکان و نوجوانان را افزایش دهیم ؟
1 تمرکز بر تلاش، نه نتیجه| به‌جای تمرکز بر نمرات، تلاش کودک را تشویق کنید. شکست را بخشی طبیعی از یادگیری بدانید.
2 ایجاد ارتباط بین فعالیت و هدف| توضیح دهید چگونه فعالیت‌ها به رشد آینده‌شان کمک می‌کند. اهدافی مرتبط با علایق و توانایی‌هایشان تعیین کنید.
3 تنظیم استفاده از فناوری| محدودیت‌های زمانی برای سرگرمی‌های دیجیتال بگذارید و آن‌ها را به فعالیت‌های جایگزین مثل ورزش و هنر تشویق کنید.
4 تقویت روابط عاطفی| وقت بیشتری با کودکان بگذرانید، درباره احساساتشان صحبت کنید و آن‌ها را جدی بگیرید.
5 انتقاد سازنده| به‌جای سرزنش، دستاوردهای کوچکشان را تحسین و فضایی ایجاد کنید که بدون ترس از انتقاد اشتباهاتشان را بیان کنند.
6ترویج خلاقیت| فعالیت‌های خلاقانه مانند یادگیری ساز، نقاشی یا مهارت‌های جدید را تشویق کنید. افزایش خلاقیت کودک باعث می‌شود تا او نتیجه تلاش‌هایش را ببیند و انگیزه بیشتری پیدا کند.
7 زمان‌بندی مناسب| برنامه‌ای متعادل بین درس، استراحت و سرگرمی تنظیم و فرزندتان را به داشتن خواب کافی و اولویت‌بندی بین کارها تشویق کنید.
8 نمایش اشتیاق| وقتی خودتان نسبت به کارهای روزمره اشتیاق دارید، فرزندانتان از شما تاثیر می‌گیرند. داستان‌های الهام‌بخش از زندگی افرادی که با تلاش به موفقیت رسیده‌اند برای آن ها تعریف کنید. به آن ها اجازه دهید در تصمیم‌گیری‌های کوچک نقش داشته باشند تا حس مالکیت و انگیزه بیشتری پیدا کنند.
9 کمک از متخصص| در صورت لزوم، اگر از راهکارهای مطرح شده کمک گرفتید اما تغییری در رفتار فرزندتان حاصل نشد، از مشاور یا روان‌شناس کودک کمک بگیرید.
نکته پایانی
بی‌انگیزگی می‌تواند بر آینده تحصیلی و شغلی کودکان تاثیر منفی بگذارد. به یاد داشته باشیم والدین و معلمان با فراهم کردن فرصت‌هایی برای رشد و حمایت عاطفی می‌توانند انگیزه آن‌ها را احیا کرده و مسیر موفقیتشان را هموار کنند.