پیام آذری

آخرين مطالب

مقالات سلب اعتبار شده از استنفورد تا ایران؛ تدبیر وزارت علوم در برابر تخلفات پژوهشی سیاسی

مقالات سلب اعتبار شده از استنفورد تا ایران؛ تدبیر وزارت علوم در برابر تخلفات پژوهشی
  بزرگنمايي:

پیام آذری - به گزارش خبرنگار مهر، یکی از موضوعات مهم در حوزه علم و فناوری رعایت اخلاق در پژوهش توسط پژوهشگران است که نقش مهمی در جلب اعتماد مردم به علم و افزایش کیفیت پژوهش‌های کشور ایفا می‌کند. به همین دلیل آمار مقالات سلب اعتبارشده همواره زیر ذره‌بین قرار دارند و همواره توسط سیاست‌گذاران، مدیران، پژوهشگران بررسی و پیگیری می‌شوند
سلب اعتبار، بازپس‌گیری، یا ریترکت شدن مقالات؛ زمانی اتفاق می‌افتاد که مجلات علمی شواهدی را پیدا کنند که نشان دهد نویسندگان یک مقاله از کدهای اخلاق حرفه‌ای تخطی کرده‌اند یا مرتکب بدرفتاری‌های علمی شده‌اند. این بدرفتاری‌ها می‌توانند شامل خطاهای سهوی، داده‌سازی یا دست‌کاری غیر اخلاقی داده‌ها، سرقت علمی (از خود یا دیگران)، نشر تکراری یا فاش نکردن تعارض منافع و موارد دیگری باشد. همچنین ممکن است سلب اعتبار یک مقاله به درخواست نویسندگان خود مقاله اتفاق بیفتد.
با توجه به اهمیت این موضوع، در گفتگو با دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزیر علوم آمار مقالات سلب اعتبارشده ایران و جایگاه ایران از نظر این نوع مقالات را بررسی کردیم.
دکتر پیمان صالحی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تغییر قوانین سلب‌اعتبار (ریترکشن) مقالات گفت: نکته‌ای که در مورد این موضوع وجود دارد این است که این روزها قوانینی در دنیا برای ریترکت مقالات در حال اجرا است که 20 سال پیش این قوانین وجود نداشت. برای مثال، عنوان می‌شود که اگر کسی هفت کلمه پشت سر هم از مقاله دیگری کپی کند، این به معنی تقلب علمی است، در حالی که این قانون 20 سال پیش وجود نداشت. در حال حاضر، این قوانین در دنیا اجرایی می‌شود و در مقالات گذشته افراد جستجو و این قوانین را اعمال می‌کنند.
کسی که مقاله سلب‌اعتبار شده دارد؛ لزوماً متقلب نیست
وی افزود: حتی رئیس دانشگاه استنفورد یا برخی برندگان جایزه نوبل به خاطر مقالات ریترکت‌شده با مشکلاتی روبرو شده‌اند؛ بنابراین، اولین نکته این است که فکر نکنیم کسی که مقاله‌ ریترکت‌شده دارد، لزوماً متقلب است.
ایران چند مقاله سلب اعتبارشده دارد؟
معاون وزیر علوم در موردآمار مقالات سلب اعتبار شده ایران گفت: ما یک بررسی ویژه در این خصوص انجام داده‌ایم. در اسکوپوس از ابتدای شروع تا امروز حدود 970 هزار مقاله از ایران به چاپ رسیده است و تا کنون بر اساس تعداد مقالاتی که ما در اسکوپوس منتشر کردیم، 1040 مقاله ریترکت شده است. نسبت به 970 هزار مقاله منتشر شده ایران، تعداد مقالات ریترکت‌شده زیاد نیست، هرچند از نظر ما حتی یک مقاله ریترکت‌شده هم نباید وجود داشته باشد.
ناآگاهی پژوهشگران از قوانین جدید
وی با تاکید بر این‌که بیشتر مقالات سلب اعتبار شده پژوهشگران ایرانی، به دلیلی بی‌اطلاعی از قوانین بوده است، اظهار کرد: ما در بررسی‌ها مشاهده کرده‌ایم که بیش از 95 درصد این موارد به دلیل عدم اطلاع از قوانین بوده است. مثلاً یکی از مقالاتی که اخیراً ریترکت شده، مقاله‌ای از یکی از اساتید معتبر بوده که به دلیل سهل‌انگاری دانشجوی او این اتفاق افتاده است. در این مقاله، دانشجو به اشتباه تصویری از چند لوله آزمایش با رنگ‌های مختلف را برای زیبایی از مقاله یک فرد دیگر برداشته و استفاده کرده بود. استاد هم تصور کرده بود که این تصویر برای پژوهش خودشان است. این موضوع مصداق ریترکشن و سلب اعتبار مقاله است ولی این‌طور مواقع در واقع یک اشتباه عمدی نبوده و به دلیل عدم آگاهی از قوانین اتفاق افتاده است.
صالحی ادامه داد: بیشتر مقالات ریترکت‌شده به دلیل استفاده از تصاویر و نمودارها از منابع دیگر بدون ذکر منابع بوده است. زمانی که مقاله‌ای منتشر می‌کنید، شما مالک آن نیستید و حقوق مالکیت معنوی آن متعلق به ناشر است. حتی یک پژوهشگر نمی‌تواند از مقاله خودش که قبلا منتشر شده، یک نمودار کپی کند. چون مالکیت مقاله در اختیار ناشر است و باید از ناشر اجازه گرفت.

پیام آذری

وی افزود: بنابراین، خیلی از افرادی که در گذشته مقالاتی چاپ کرده‌اند، ممکن است امروز متوجه شوند که قوانین جدید کپی‌رایت و حقوق مالکیت معنوی را رعایت نکرده‌اند، به خصوص در زمینه استفاده از تصاویر و نمودارها. این مسئله حتی در مورد مقالات قدیمی‌تر نیز صدق می‌کند. در حالی که 30 سال پیش چنین قوانینی وجود نداشت.
معاون وزیر علوم خاطر نشان کرد: در سال گذشته در نشست علم و فناوری برای جامعه که در ژاپن برگزار شد و در مورد اخلاق علمی بود، من این موضوع را مطرح کردم. گفتم که قوانین جدید که مقالات گذشته را بررسی می‌کند درست نیست.
ممکن است در آینده مقالات بیشتری نیز سلب اعتبار شود
به گفته صالحی؛ امروز حتی هوش مصنوعی به صورت فعالانه برای شناسایی تخلفات علمی در مقالات جستجو و تخلفات را شناسایی می‌کند. بنابراین ممکن است در آینده بیشتر مقالات از این‌چنینی ریترکت شوند.
معاون پژوهشی وزارت علوم با تاکید بر این‌که ریترکت مقالات در سطح جهانی، حتی برای برندگان جایزه نوبل هم اتفاق افتاده است؛ گفت: بنابراین باید توجه داشته باشیم که این موضوع نباید بیش از حد بزرگ شود. در عین حال، ما باید مراقب باشیم که تخلفات علمی هرچند اندک هم انجام نشود. از این رو، در وزارت علوم در حال پیگیری و اتخاذ تدابیر جدید برای نظارت بر اخلاق علمی هستیم. بررسی ما در وزارت علوم نشان می‌دهد که اکثر این مسائل سهوی بوده است با این وجود این موضوع نافی وظایف ما نسبت به موضوع اخلاق در پژوهش نیست.
اقدامات وزارت علوم برای کاهش تخلفات علمی
وی با اشاره به راه‌اندازی سامانه‌ای برای آموزش اخلاق در پژوهش افزود: یکی از این اقدامات ما در این زمینه راه‌اندازی سامانه «آوا» در ایرانداک است که سال گذشته راه‌اندازی شده و به‌زودی می‌بایست تمامی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اعضای هیئت علمی این دوره را بگذرانند. این سامانه آموزش‌های آنلاین در زمینه اخلاق علمی را ارائه می‌دهد و شامل 11 بخش مختلف است که هر بخش آن شامل یک امتحان آنلاین است.
صالحی اظهار کرد: یکی دیگر از پیشنهاداتی که ما به دفتر نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها ارائه کردیم این بود که در دوره‌های دانش‌افزایی اعضای هیئت علمی، به بخش اخلاق علمی توجه بیشتری شود و یک بخش از دوره‌های مهارت‌افزایی و دانش‌افزایی اعضای هیئت علمی به آموزش اخلاق علمی اختصاص یابد. در این زمینه، مدرسین ما این دوره‌ها را ارائه خواهند داد تا آگاهی‌های لازم منتقل شود.
وضعیت تخلفات پژوهشی در ایران بحرانی نیست
معاون وزیر علوم تاکید کرد: با این حال؛ باید تاکید کنم که اگرچه که حتی یک تخلف هم زیاد است ولی موارد تخلف علمی بسیار نادر هستند و وضعیت بحرانی نیست. مواردی که پیش آمده، بیشتر ناشی از ناآگاهی بوده است. در حال حاضر چین، هند، عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا آمار ریترکشن بالاتری از ما دارند.
وی افزود: دلیل این‌که کشورهای اروپایی در زمینه ریترکشن بهتر عمل کرده‌اند این است که بسیاری از ضوابط ریترکشن (سلب اعتبار) و موضوع اخلاق در پژوهش را خودشان پایه‌گذاری کرده‌اند. به همین دلیل زودتر این مباحث را به دانشجویان و پژوهشگران آموزش می‌دهند.
صالحی خاطر نشان کرد: به نظر من این منصفانه نیست که قوانین امروز را عطف به ماسبق کنیم و مقالات 10-15 سال پیش را شخم بزنیم که ببینیم بداخلاقی علمی دارند یا نه؛ آن زمان اصلا کسی از این قوانین اطلاع نداشت.
کد خبر 6350367

پیام آذری

لینک کوتاه:
https://www.payameazari.ir/Fa/News/786258/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

استوری عاشقانه فرشته حسینی برای نوید محمدزاده

تصویری دیده نشده از مبارزه فردین با تختی

شوخی بامزه الناز شاکردوست در اتاق گریم

قتل خانوادگی در بازرگان ماکو؛ قاتل به زندگی خود پایان داد

برگزاری 46 برنامه به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در آذربایجان شرقی

پیش‌بینی یخبندان در استان اردبیل؛ دمای روزانه هم زیر صفر می‌رود

وزارت بهداشت: در تهران به طور میانگین سالانه حدود 7 هزار مرگ به دلیل مواجهه با ذرات آلاینده رخ می‌دهد

431 فرصت شغلی جدید در تعاونی‌های استان اردبیل ایجاد شد

کلنگ زنی 6 پروژه گازرسانی به مناسبت دهه فجر در اردبیل

رزمایش اقتدار بسیجیان - اردبیل

خط کشی 3 هزار کیلومتر از محور‌های مواصلاتی استان اردبیل

جنگ‌طلب نیستیم اما مقابل مقابل هر تهدید و توطئه می‌ایستیم

تجهیز فرهنگسرای«شهدای چالدران» به زیرساخت‌های ارتباطی

رزمایش پیامبر اعظم(ع) 19، نشان از اقتدار و صلابت بسیجیان است

اصلی‌ترین پیام رزمایش بسیج مردمی، پذیرش شکست اسرائیل و پیروزی مقاومت مردم غزه بود

گرامیداشت 19 ژانویه روز آذری‌های مسلمان در اردبیل

هفتاد درصد سهمیه اشتغال استان اردبیل محقق شد

2 دفتر خدمات مسافرتی در اردبیل لغو مجوز شدند

لغو مجوز 2 دفتر خدمات مسافرتی در اردبیل

توقیف 14 خودروی متخلف و هنجارشکن در پارس‌آباد

استقرار هوای سرد از امشب در اردبیل/کمینه دما به زیر 13 درجه می‌رسد

پلمب 10 واحد صنفی در مشگین‌شهر

کاهش 13 درجه‌ای دمای هوا در اردبیل

جدیدترین تغییرات قیمت‌ها در بازار طلا و سکه؛ طلای 18 عیار چند شد؟| جدول قیمت‌ها

کودک آزاری و مرگ دلخراش دختر 6 ساله در بوکان توسط سه نفر

معاون فرماندار ارومیه: با نانوایی‌های متخلف در شهرستان ارومیه برخورد جدی می‌شود

متن وصیت‌نامه‌ مهندس بازرگان/ حلالم کنید

وقوع یک قتل خانوادگی فجیع در ماکو/ قاتل خودکشی کرد

سرمربی ترک از پرسپولیس پیشنهاد رسمی دریافت کرد

ناترازی انرژی نتیجه ترک فعل‌های گذشته است

سرلشکر سلامی: انفجار پیجرها در لبنان شبیه استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی بود+ فیلم

قیمت محصولات ایران‌خودرو و سایپا امروز یکشنبه 30 دی

دانشگاه هنر اسلامی تبریز میزبان مسابقات دوچرخه ثابت سالنی

تغییر ساعات خدمات‌دهی متروی تبریز از روز دوشنبه یکم بهمن

جنجال در نشست خبری موسیمانه/موسیمانه نشست خبری را ترک کرد/ چرا موسیمانه نشست خبری را ترک کرد؟

موسیمانه: هواداران بیایند و از استقلال حمایت کنند/ ترک نشست خبری با عصبانیت!

بازگشت مربیان ترک به باشگاه پرسپولیس؛ این بار چه کسی؟

آیین اختتامیه جشنواره استانی شعر دفاع مقدس و مقاومت

باید نگاه به مرزها عوض شود

نشست هم اندیشی نمایندگان ولی فقیه در منطقه شمالغرب کشور

مسمومیت 5 نفر با گاز مونوکسید کربن در پلدشت

خبر فوری از تعطیلی مدارس تبریز فردا دوشنبه 1 بهمن 1403 | کدام مدارس آذربایجان شرقی دوشنبه اول بهمن 1403 تعطیل شد؟

خبر فوری از تعطیلی مدارس آذربایجان غربی فردا دوشنبه 1 بهمن 1403 | کدام مدارس ارومیه دوشنبه اول بهمن 1403 تعطیل شد؟

سرانه پایین فضای آموزشی در آذربایجان غربی

نائب قهرمانی بانوان آذربایجان شرقی در مسابقات کشوری تک لیفت، مولتی پرس و تک دمبل

گمرک گیت خروجی منطقه آزاد ماکو تا دهه فجر به بهره برداری می رسد

سرپرست فرمانداری بستان‌آباد منصوب شد

دستگیری 2 جوان هنجارشکن در مسیر چایکنار تبریز

پیگیری برای تامین هزینه ساخت زائرسرای آذربایجان شرقی در مرز مهران

تشخیص زودهنگام این بیماری کشنده در سینه با هوش مصنوعی