بزرگنمايي:

پیام آذری - شماره پاییز سال 1403 فصلنامه علمی-پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» توسط معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور منتشر شد.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، صد و هجدهمین شماره پیاپی (سومین شماره از سی‌امین دوره) فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی»، شامل هفت مقاله به صورت الکترونیکی منتشر شد.
در این شماره، هفت مقاله با عناوین «شناسایی و رتبه‌بندی نیاز‌های آموزشی اجتماعات عرب زبان استان خوزستان در حوزه خدمات کتابخانه‌های عمومی» از منصور کوهی‌رستمی، علی عربی، لفته حمیدی و سارا نیل‌درار؛ «امکان‌سنجی پیاده‌سازی استاندارد بازاریابی و روابط عمومی در کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان» از عباس شفیعی، احمد شعبانی و مرتضی محمدی استانی؛ «کاهش میزان مطالعه بین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان کردستان: علل، پیامد‌ها و راهکارها» از مظهر بابائی، اسرا زارع رمشتی و کوثر عزیزیان؛ «کاربردپذیری سامانه سامان از دید کاربران با آسیب بینایی» از اعظم نجفقلی‌نژاد؛ «تحلیل مضامین خدمات فرانهادی کتابخانه‌ها: مطالعه اخبار وب‌سایت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» از مریم کشوری و سمیرا امیری؛ «بررسی میزان انطباق مؤلفه‌های سیبرنتیک در نظام جامع آماری: مطالعه موردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» از مصطفی آهنگر و حسن بهزادی؛ و «شناسایی عناوین و شایستگی‌های شغلی کتابداران کتابخانه‌های عمومی بر مبنای تحلیل محتوای آگهی‌های شغلی» از ساهره ساکی، محمد زره‌ساز و داود حاصلی منتشر شده است.
مقاله «شناسایی و رتبه‌بندی نیاز‌های آموزشی اجتماعات عرب زبان استان خوزستان در حوزه خدمات کتابخانه‌های عمومی» با رویکرد آمیخته و با استفاده از روش‌های گروه کانونی و پیمایش نیاز‌های آموزشی اجتماعات عرب استان خوزستان را استخراج کرده و آنها را به ترتیب نیاز‌های هویتی، نیاز‌های هنری، نیاز‌های کارآفرینی، زبانی و مذهبی، نیاز‌های علمی و مهارت‌های اجتماعی اولویت‌بندی کرده است. این برنامه‌های آموزشی این امکان را در اختیار مدیران و تصمیم‌گیران کتابخانه‌های عمومی قرار می‌دهند تا بتوانند برنامه‌هایی دقیق در اجرای برنامه‌های آموزشی در کتابخانه‌های عمومی تهیه کنند.
مقاله «امکان‌سنجی پیاده‌سازی استاندارد بازاریابی و روابط عمومی در کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان» با پیمایشی بین مسئولان کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان میانگین امکان پیاده‌سازی این استاندارد را پایین‌تر از حد متوسط عنوان می‌کند. میانگین مؤلفه‌های برنامه‌ریزی، ارزیابی و پشتیبانی نیز پایین‌تر از حد متوسط است که نشان از وضعیت نامناسب امکان پیاده‌سازی این مؤلفه‌ها در کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان دارد. همچنین بین نظرات مسئولان کتابخانه‌های عمومی بر پایه متغیر‌های جمعیت‌شناختی جنسیت، سن، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، شهرستان محل خدمت و سابقه خدمت درباره امکان پیاده‌سازی این استاندارد تفاوتی وجود نداشت. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند دستیابی به وضعیت مطلوب را در حوزه بازاریابی و روابط عمومی به منظور جذب مخاطب و تسهیل روابط با جامعه بالفعل و بالقوه محقق کند.
مقاله «کاهش میزان مطالعه بین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان کردستان: علل، پیامد‌ها و راهکارها» با استفاده از روش تحلیل محتوا و مصاحبه با دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان استان کردستان، علل، پیامد‌ها و راهکار‌های مطالعه بین دانشجویان را شناسایی کرده است. علل کاهش مطالعه در 9 مقوله فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی، فردی و شخصی، فضای مجازی و رسانه، کتاب، کتابداران و کتابخانه، بخش دولتی، دوستان و خانواده، مدرسه و دانشگاه و نویسنده، ناشر و مترجم هستند. پیامدها، شامل سه مقوله فقر ذهنیتی و شناختی، فقر اخلاقی و فقر فرهنگی و اجتماعی و راهکار‌های فرهنگی و اجتماعی، راهکار‌های اقتصادی، راهکار‌های منظر فردی، راهکار‌های حوزه کتابداران، کتابخانه‌ها، ناشران و مترجمان کتاب، راهکار‌های بخش دولتی، راهکار‌های خانواده و دوستان و راهکار‌های دانشگاه هستند.
مقاله «کاربردپذیری سامانه سامان از دید کاربران با آسیب بینایی» با استفاده از آزمون رسمی کاربردپذیری و مشارکت 10 نفر از کاربران با آسیب بینایی انجام شده است. در این پژوهش اکثر کاربران سهولت استفاده از سامان را در حد نامطلوب ارزیابی کرده‌اند و از زمان صرف‌شده برای پیشبرد وظایف ناراضی بودند. مهم‌ترین و پربسامدترین موانع کاربردپذیری سامان شامل دسترس‌پذیری کامبوباکس‌ها یا منو‌های کشویی، طراحی اصولی، دسترس‌پذیری با صفحه‌کلید، عنوان‌بندی منطقی، پیچیدگی جستجو، پیام‌های سیستمی، انتقال اطلاعات با حواس بود.
مقاله «تحلیل مضامین خدمات فرانهادی کتابخانه‌ها: مطالعه اخبار وب‌سایت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» با استفاده از روش تحلیل مضمون 37 خبر واجد شرایط انجام شده است. با تحلیل این اخبار پنج مضمون اصلی در فعالیت‌های فرانهادی کتابخانه‌های عمومی شناسایی شد: شاملیت اجتماعی، خلق سرمایه اجتماعی، تقویت بهزیستی اجتماعی، ترویج فرهنگ مطالعه، و تقویت ارزش‌های اجتماعات. دو مضمون شاملیت اجتماعی و خلق سرمایه اجتماعی در بیشتر اخبار خدمات فرانهادی بودند. همچنین مقوله تمرکز بر محرومیت‌ها و خلق نشاط اجتماعی بیش از سایر مقوله‌ها در اخبار منعکس شده‌اند.
مقاله «بررسی میزان انطباق مؤلفه‌های سیبرنتیک در نظام جامع آماری: مطالعه موردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» با استفاده از راهبرد تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. در این پژوهش مهم‌ترین مؤلفه‌های لازم برای به وجود آمدن نظام‌های سیبرنتیکی، شامل هدف، درون‌داد، برون‌داد، پردازش، ارتباطات، کنترل و بازخورد در سند نظام جامع آماری بررسی شدند. قوی‌ترین مؤلفه‌های سیبرنتیک در نظام جامع آماری شامل «درون‌داد، پردازش و تبدیل، برون‌داد»، «کنترل» و «بازخورد» بود و «هدف» و «ارتباط» نیز در این بررسی رتبه متوسط را به دست آوردند.
آخرین مقاله این شماره با عنوان «شناسایی عناوین و شایستگی‌های شغلی کتابداران کتابخانه‌های عمومی بر مبنای تحلیل محتوای آگهی‌های شغلی» به بررسی سه وبگاه مطرح کاریابی جهان و تحلیل خبرگان می‌پردازد. بر اساس تحلیل محتوای آگهی‌های شغلی، 54 عنوان شغلی کتابخانه‌های عمومی دنیا در چهار دسته شامل مدیریت و امور اداری، خدمات عمومی، خدمات فنی، و فناوری دسته‌بندی شدند. بر اساس نظرات متخصصان از آنها 35 عنوان شغلی جدید و مهم برای بافت ایران شناسایی شدند. در نهایت برای این 35 عنوان شغلی، 81 شایستگی شغلی برای در شش دسته خدمات مشتری و اجتماعی، تبلیغات و بازاریابی، آموزش و ترویج خواندن، تخصصی کتابداری، مدیریتی و برنامه‌ریزی، و فنی و فناوری استخراج شده است. این یافته‌ها قابلیت استفاده برای سیاستگذاران و مدیران کتابخانه‌های عمومی برای تعریف مشاغل و شایستگی جدید را دارند و همچنین آموزشگران گروه‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی می‌توانند از این پژوهش برای بازنگری دروس رشته استفاده کنند.
علاقه‌مندان می‌توانند نسخه الکترونیکی شماره پاییز سال 1403 فصلنامه، که به مدیرمسئولی مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سردبیری منصور کوهی رستمی دانشیار علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز منتشر شده است، را از اینجا مطالعه و یا دریافت کنند.
گفتنی است، فصلنامه علمی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» دارای «رتبه الف» در ارزیابی نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و چارک اول در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام است و در حوزه‏‌های کتابخانه‌های عمومی و مطالعات خواندن مقاله پژوهشی می‌پذیرد.