چاپ

پیام آذری - گروه سیاسی دفاع‌پرس، شایان میرزایی؛ در نماز عید فطر امسال، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنانی راهبردی رژیم صهیونیستی را به عنوان تنها نیروی نیابتی ایالات متحده در منطقه معرفی کردند؛ موضعی که فراتر از یک اظهارنظر سیاسی، دربرگیرنده تحلیلی عمیق از نظم امنیتی غرب آسیاست و حامل پیام‌هایی آشکار و پنهان برای طیف وسیعی از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی است.
در ادبیات روابط بین‌الملل، مفهوم «نیابت» عموماً در مورد گروه‌های غیردولتی و شبه‌نظامی به کار می‌رود که از سوی دولت‌های قدرتمند حمایت می‌شوند تا منافع آنان را در مناطق حساس پیگیری کنند. با این حال، در یک چرخش مفهومی هوشمندانه، رهبر معظم انقلاب اسلامی رژیم صهیونیستی را که ساختاری دولتی دارد به عنوان نیروی نیابتی آمریکا در غرب آسیا معرفی کردند. این تعبیر، ساختار روابط میان ایالات متحده و اسرائیل را از سطح یک اتحاد استراتژیک به سطح یک رابطه کارگزاری نیابتی تنزل می‌دهد؛ به این معنا که اسرائیل دیگر بازیگر مستقلی در مناسبات منطقه‌ای تلقی نمی‌شود، بلکه صرفاً بازوی اجرایی اهداف ایالات متحده در این بخش از جهان است.
از آغاز جنگ در 7 اکتبر 2023، ایالات متحده عملاً خود را درگیر این بحران کرده و با اعزام ناوهای جنگی، ارائه کمک‌های مالی و تسلیحاتی و پشتیبانی اطلاعاتی و دیپلماتیک، از اسرائیل پشتیبانی کرده است. در این میان، آنچه رهبر معظم انقلاب اسلامی بر آن انگشت گذاشتند نه صرفاً حمایت آمریکا از یک متحد منطقه‌ای، بلکه افشای نقش نیابتی اسرائیل در پیشبرد سیاست‌های واشنگتن است؛ رژیمی که بقای خود را نه بر پایه مشروعیت مردمی یا توان بومی بلکه بر ستون‌های حمایت خارجی، به‌ویژه از سوی ایالات متحده، استوار کرده است.
همچنین تعبیر نیابتی بودن اسرائیل تلاشی برای بازسازی چارچوب مفهومی مقاومت در برابر صهیونیسم است. در حالی که دستگاه رسانه‌ای غرب همواره تلاش کرده بازیگران محور مقاومت را به عنوان نیروهای نیابتی ایران معرفی کند این موضع‌گیری، روایتی معکوس ارائه می‌دهد که در آن آمریکا قدرت پشت‌پرده و اسرائیل ابزار اجرایی آن معرفی می‌شود. این چرخش در روایت، برچسب نیابت را که سال‌هاست علیه گروه‌هایی مانند حزب‌الله، انصارالله و حشدالشعبی به کار گرفته می‌شود به سمت اصلی‌ترین متحد آمریکا در منطقه بازمی‌گرداند و مشروعیت اقدامات مقاومت را تقویت می‌کند.
نکته مهم‌تر آن‌که رهبر انقلاب با استفاده از این تعبیر به دنبال نفی مشروعیت سیاسی اسرائیل در سطح منطقه‌ای نیز هستند. اگر این رژیم صرفاً یک نیروی نیابتی است، آنگاه نه می‌توان آن را به عنوان بازیگری مستقل در معادلات سیاسی و امنیتی به رسمیت شناخت، و نه عادی‌سازی روابط با آن را امری مشروع یا عقلانی تلقی کرد. این نکته به‌ویژه در شرایطی اهمیت می‌یابد که برخی دولت‌های عربی طی سال‌های اخیر مسیر عادی‌سازی روابط با اسرائیل را در پیش گرفته‌اند و تلاش کرده‌اند آن را به‌عنوان امری راهبردی و حتی توسعه‌گرا توجیه کنند. اما معرفی اسرائیل به عنوان ابزار اجرایی واشنگتن چنین تلاش‌هایی را نه‌تنها بی‌اعتبار، بلکه در تعارض با منافع واقعی ملت‌های منطقه نشان می‌دهد.
علاوه بر آن این سخنان رهبری بخشی از راهبرد شناختی جمهوری اسلامی برای بازتعریف فضای امنیتی منطقه است. در این چارچوب، ایران در پی آن است که روایتی بدیل از نظم منطقه‌ای ارائه دهد؛ نظمی که در آن قدرت‌های فرامنطقه‌ای منبع اصلی ناامنی تلقی می‌شوند و نیروهای مقاومت، عاملان اصلی حفظ استقلال و امنیت واقعی ملت‌ها معرفی می‌شوند. رژیم صهیونیستی در این نظم بدیل، دیگر یک بازیگر مشروع یا قدرتمند نیست، بلکه کارگزار ناپایدار و ضعیفی است که بدون حمایت خارجی، توان حفظ موجودیت خود را ندارد. این روایت نه‌تنها قدرت نرم جمهوری اسلامی را در میان ملت‌های منطقه افزایش می‌دهد بلکه چارچوبی مفهومی برای مشروعیت‌بخشی به اقدامات محور مقاومت در عرصه نظامی، سیاسی و فرهنگی فراهم می‌آورد.
در مجموع بیانات رهبر انقلاب اسلامی در نماز عید فطر، بیش از آن‌که یک موضع‌گیری سیاسی معمولی باشد، بازتاب‌دهنده بازتعریفی عمیق از روابط قدرت در منطقه است. معرفی رژیم صهیون به عنوان تنها نیروی نیابتی آمریکا نه تنها به افشای نقش واقعی این رژیم در ساختار سلطه غرب می‌انجامد، بلکه مقاومت را در جایگاه بازیگر اصیل، مستقل و ریشه‌دار در برابر یک ساختار تحمیلی و وابسته قرار می‌دهد. این موضع‌گیری، هم جنگ شناختی را به نفع محور مقاومت گسترش می‌دهد و هم زمینه‌ساز بازآرایی نظم امنیتی منطقه بر پایه مفاهیم استقلال، مشروعیت مردمی و مقاومت می‌شود.
انتهای پیام/381