پیام آذری - سیزده به‌در که از آیین‌های کهن پهنه ایران زمین به‌شمار میرود، هر سال در سیزدهمین روز از فروردین‌ماه با شور و حال خاصی در نقاط مختلف کشور از جمله استان اردبیل برگزار می‌شود و جزو جشن‌های نوروزی است که البته در گاه‌شمار رسمی با عنوان روز طبیعت نام‌گذاری شده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز اردبیل ، ایرانیان روز سیزدهم نخستین ماه سال جدید را از گذشته‌های بسیار دور با رفتن به دامان طبیعت و جشن و شادی گرامی می‌داشتند؛ آنها پس از 12 روز جشن و شادی نوروزی، روز سیزدهم را با سپری کردن در دشت، باغ و صحرا می‌گذراندند.
اگرچه اطلاع دقیقی از تاریخچه و فلسفه سیزده به‌در در دست نیست، اما در برخی کتاب‌ها و منابع کهن اشاره‌هایی به جشن و شادی ساکنان پهنه ایران زمین در دامان طبیعت تا پاسی از روز سیزدهم فروردین وجود دارد.
ایرانیان در این مناسبت سفره هفت سین را برمی‌چینند، آجیل، میوه‌ها و شیرینی‌های باقی‌مانده نوروزی را به همراه خوراکی‌های رنگارنگ محلی برای پذیرایی در جریان جشن و شادی سیزده به‌در توشه راه می‌کنند.
ایرانی‌ها در این روز سبزه‌هایی که پیش‌تر در سفره هفت سین گذاشته بودند را با خود برمی‌دارند و در جریان حضور در دشت و صحرا آنها را به آب‌های روان می‌سپارند، در آرزوی اینکه سالی پربرکت و ایامی خرم تا نوروز آینده در پیش‌رو داشته باشند.
عده‌ای بر این باور هستند که سیزده به‌در در دوران باستان جشنی برای پیروزی «تشتر» ایزد باران بر دیو خشک‌سالی «اپوش» بوده است و ایرانیان پس از برگزاری مراسم نوروزی در سیزدهمین روز فروردین با جشن و پایکوبی در دشت و صحرا برای بارش باران به درگاه ایزد دعا می‌کردند.
همچنین در زمینه فلسفه سیزده به‌در مشهور است که ایرانیان عدد 13 را نحس می‌پنداشتند و شاید از همین روست که عده‌ای نیز در قرون متاخر واژه و مراسم سیزده به‌در را به معنای در کردن نحسی روز سیزدهم نوروز پنداشته‌اند.
از سوی دیگر با نگاهی زبان‌شناسانه می‌توان گفت که اگر در را از نظر واژه‌شناسی برابر در و دشت در نظر بگیریم، عبارت سیزده به‌در هم‌معنای به‌سوی در و دشت شدن در روز سیزدهم نوروز باشد که با سر کردن این روز در دامان طبیعت در تناسخ کامل است.
سوای اختلاف تاریخی که در فلسفه و معنای سیزده به‌در وجود دارد، به هر روی این روز با برگزاری آیین‌های ویژه‌ای هر سال گرامی داشته می‌شود و حتی با وجود گذشت دهه‌ها به تدریج چهره مراسمی سنتی نیز به خود گرفته است.
از جمله مراسم سیزده به‌در می‌توان به گره زدن سبزه، سپردن سبزه هفت سین به رود و آب روان، خوردن کاهو و سکنجبین و پختن خوراک‌های گوناگون به‌ویژه انواع آش اشاره داشت که البته در مناطق مختلف ایران گاه با آیین یا خوراکی بومی-محلی مانند آش رشته و آش دوغ نیز همراه می‌شود.
مردم اردبیل نیز همچون ساکنان سایر نقاط ایران سیزده به‌در را گرامی می‌دارند، به طوری که هر سال از نخستین ساعات سیزدهمین روز نوروز گذرگاه‌ها و خیابان‌ها را جنب و جوش خاصی فرا می‌گیرد و جمعیت قابل توجهی با همراه داشتن تنقلات و خوراکی‌ها با هر وسیله نقلیه ممکن رهسپار طبیعت می‌شوند.
در استان اردبیل علاوه بر پارک‌ها و تفرجگاه‌های درون‌شهری مانند دریاچه شورابیل، چشم‌انداز‌های کم‌نظیر طبیعی از دامنه کوه‌های سر به فلک کشیده سبلان در سرعین تا جنگل‌های فندوقلو در نمین، حاشیه سرسبز رودخانه ارس و باغ‌های مشگین‌شهر شاهد حضور مردم و برگزاری مراسم سیزده به‌در است.
سیزده به‌در که در این دوران رواج شهرنشینی و گسترش زندگی ماشینی به عنوان روز آشتی با محیط زیست و انس با طبیعت به‌شمار میرود، گاه با صحنه‌هایی دردناک مانند قطع درختان و رها کردن زباله یا وقوع آتش‌سوزی همراه می‌شود که آثار آن تا سال‌های سال در محیط برجا می‌ماند.
شاید از همین رو حساسیت و نگرانی دستگاه‌هایی مانند حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و آبخیزداری، سازمان‌های مردم نهاد حامی محیط زیست و دوستداران طبیعت در آستانه برگزاری چنین مناسبتی دوچندان می‌شود.
بر این اساس اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری و حفاظت محیط زیست استان اردبیل برای پاسداری از طبیعت و جلوگیری از واردن آمدن خسارت‌ها و آسیب‌های احتمالی به پوشش‌های گیاهی توصیه‌هایی دارند که رعایت آنها می‌تواند به حفظ محیط طبیعی کمک شایانی نماید.
با توجه به اهمیت پوشش‌های درختی، درختچه‌ای و علفی نقاط جنگلی انتظار میرود مردم از پارک خودرو بر روی پوشش‌های گیاهی، شکستن شاخه‌ها، کندن رستنی‌ها و روشن کردن آتش در پای درختان خودداری نمایند و پیش از ترک تفرجگاه‌ها از خاموش شدن آتش اطمینان حاصل کنند.
همچنین طبیعت‌گردان ضمن خودداری از رها کردن زباله‌های‌تر و خشک در محیط، به ویژه پسماند‌های پلاستیکی خود را جمع‌آوری کنند و به سطل‌های زباله انتقال دهند تا این سرمایه‌های ملی از گزند تخریب در امان بمانند.
اطراق با فاصله از رودخانه‌ها و دریاچه‌ها برای جلوگیری از ایجاد آلودگی در آب‌ها، خودداری از رهاسازی ماهی‌های قرمز و سبزه‌ها در طبیعت و خودداری از هر گونه شکار و صید جانوران وحشی و آبزیان از دیگر توصیه‌ها به مردم است.
مردم می‌توانند هر گونه سودجویی مانند تخریب پوشش‌های گیاهی، قاچاق چوب‌های جنگی و اقدام به شکار غیرمجاز حیوانات وحشی را به شماره 1540 سازمان حفاظت محیط زیست یا شماره 1504و 139 یگان حفاظت منابع طبیعی گزارش کنند.