پیام آذری - صدای تق تق زانو یا صداهای دیگر که هنگام حرکت از زانو شنیده می‌شوند، ممکن است نگران‌کننده به نظر برسند. این صداها در بسیاری از افراد دیده می‌شوند و علت‌های مختلفی می‌توانند داشته باشند که در ادامه به تفصیل بررسی می‌کنیم.
مهم است بدانید در اغلب موارد، این صداها بی‌خطر هستند، اما در شرایط خاص می‌توانند نشان‌دهندۀ مشکلاتی در مفصل زانو باشند. در برخی موارد، وقتی مشکل شدید و پایدار است، جراحی تعویض مفصل زانو به عنوان یک راه‌حل پیشنهاد می‌شود.
صدای زانو به دلیل حرکت بافت‌ها و مایعات
بافت‌ها و مایعاتی که اطراف زانو را احاطه کرده‌اند، هنگام حرکت به یکدیگر ساییده شده و صداهایی مانند تق تق ایجاد می‌کنند. این صداها معمولاً ناشی از حرکت طبیعی بافت‌هاست و عموماً با درد همراه نیستند. به همین دلیل، بسیاری از افراد با شنیدن این صداها نگران نمی‌شوند.
تغییرات در سطح استخوان‌ها
با گذشت زمان و افزایش سن، سطح استخوان‌ها تغییر کرده و ناصاف می‌شود. این مسئله می‌تواند موجب ایجاد صداهای تق تق در زانوها شود. در این حالت، این صداها اغلب، نشانه‌ای از ساییدگی مفصل هستند و می‌توانند در سنین بالاتر یا در افراد با فعالیت بدنی زیاد دیده شوند.
وضعیت عضلات و تاندون‌ها
عضلات و تاندون‌هایی که اطراف مفصل زانو قرار دارند، نقش مهمی در پایداری و حمایت از زانو ایفا می‌کنند. در شرایطی که تاندون‌ها بیش از حد کشیده شده یا عضلات به درستی تقویت نشده باشند، امکان بروز صدای تق تق وجود دارد. برای مثال، عدم تقارن در تقویت عضلات پا می‌تواند باعث حرکت غیرطبیعی مفصل و ایجاد صدا در زانو شود.
مشکلات مربوط به ساختار زانو
بعضی از صداهای تق تق زانو می‌توانند ناشی از ناهنجاری‌های ساختاری باشند. برای نمونه، افرادی که زانوی پرانتزی دارند، بیشتر در معرض صداهای زانو هستند. این نوع از ناهنجاری موجب فشار اضافی بر بخش خاصی از مفصل زانو شده و در نتیجه، صداهایی ایجاد می‌کند. جراحی زانوی پرانتزی یکی از روش‌های درمانی است که در برخی موارد برای تصحیح این ناهنجاری و کاهش صداهای زانو به کار می‌رود.
آسیب‌دیدگی و پارگی رباط‌ها و منیسک‌ها
در افراد ورزشکار یا کسانی که فعالیت بدنی زیادی دارند، احتمال پارگی رباط‌های زانو یا آسیب منیسک‌ها وجود دارد. این آسیب‌ها موجب ایجاد صداهای غیرعادی در زانو می‌شود.
برای مثال، در ورزشکارانی که دچار آسیب در رباط صلیبی قدامی می‌شوند، صدای تق تق زانو بسیار رایج است. بازسازی رباط صلیبی قدامی یکی از درمان‌های رایج برای ورزشکارانی است که به دلیل پارگی این رباط دچار بی‌ثباتی و صدا در زانو شده‌اند.
التهاب مفصل زانو
التهاب مفصل زانو که می‌تواند در نتیجه‌ی آرتروز یا عفونت‌ها به وجود آید، ممکن است باعث تولید صداهای تق تق در زانو شود. در این حالت، بافت‌های اطراف مفصل زانو ملتهب شده و باعث ایجاد صدا هنگام حرکت می‌شوند. اگر التهاب با درد و محدودیت حرکتی همراه باشد، احتمال دارد درمان‌های تهاجمی‌تری مانند جراحی تعویض مفصل زانو برای بازگرداندن حرکت و کاهش صدا پیشنهاد شود.
کمبود مایع مفصلی
مایع مفصلی نقش روانکاری در زانو دارد و از اصطکاک و سایش بین استخوان‌ها جلوگیری می‌کند. کاهش این مایع به دلیل سن بالا، آسیب‌دیدگی یا عوامل دیگر می‌تواند باعث اصطکاک و ایجاد صدا در زانو شود. برخی مکمل‌ها و تمرینات ممکن است به تولید و حفظ مایع مفصلی کمک کنند. در موارد حاد، درمان‌های بیشتری لازم خواهد بود که در برخی موارد جراحی تعویض مفصل زانو را نیز شامل می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که صدای تق تق زانو بدون درد باشد، اغلب نگرانی خاصی ایجاد نمی‌کند. اما اگر صداها با درد، تورم، محدودیت حرکتی یا تغییر شکل زانو همراه شوند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از معاینه‌ی فیزیکی و انجام آزمایش‌های لازم، می‌تواند بهترین روش درمانی را پیشنهاد دهد.
راهکارهای خانگی برای کاهش صداهای زانو
اگر صدای زانو بدون درد است و فقط از لحاظ ذهنی نگران‌کننده است، چند راهکار ساده می‌تواند به کاهش آن کمک کند:
* تقویت عضلات پا: تمرینات تقویت‌کننده عضلات چهارسر ران، همسترینگ و ساق پا می‌تواند به تثبیت مفصل زانو کمک کند و صدای زانو را کاهش دهد.
* گرم کردن و کشش قبل از ورزش: انجام حرکات گرم‌کننده و کششی قبل از ورزش باعث کاهش فشار ناگهانی بر مفصل و پیشگیری از صداهای غیرعادی می‌شود.
* استفاده از مکمل‌ها: مکمل‌های حاوی گلوکزامین و کندرویتین می‌توانند به تقویت مفاصل کمک کنند و در بعضی موارد باعث کاهش صداهای زانو شوند. البته بدیهی است که این مورد بهتر است تحت نظر پزشک باشد.
جمع‌بندی
دلیل صدای تق تق زانو به دلایل مختلف اتفاق می‌افتد. در بیشتر موارد، این صداها بی‌خطر هستند؛ اما اگر با درد، التهاب، یا محدودیت حرکتی همراه باشند، مشورت با پزشک ضروری است.
روش‌هایی مانند جراحی تعویض مفصل زانو برای بهبود موارد شدید تخریب مفصل پیشنهاد می‌شود. همچنین در صورت آسیب‌های رباطی، بازسازی رباط صلیبی قدامی به ثبات زانو و کاهش درد کمک می‌کند. برای افراد با ناهنجاری‌های ساختاری مانند زانوی پرانتزی، جراحی زانوی پرانتزی راه‌حلی برای کاهش فشار و بازگرداندن عملکرد طبیعی زانو است. درنهایت، هدف تمامی این درمان‌ها بازگرداندن حرکت طبیعی و کاهش درد زانو است تا کیفیت زندگی فرد بهبود یابد.