بزرگنمايي:

پیام آذری - به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ به گزارش «دیده‌بان سلب اعتبار مقالات علمی»، مطالعه‌ای در سال 2009 انجام شد -که اتفاقا جزو مقالات پراستناد هم شده است- که نشان می‌دهد به طور متوسط حدود 2 درصد از دانشمندان اعتراف می‌کنند که حداقل یک بار در طول سابقه تحقیقات خود داده‌های پژوهشی‌شان را جعل یا دستکاری کرده‌اند.
بعد از گذشت 15 سال از این مطالعه، محققان مطالعه جدیدی را انجام داده‌اند تا تعداد علم جعلی را تخمین بزنند، اما برخی از ناظران می‌گویند که تعداد واقعی این مقالات قابل ارزیابی نیست. با این حال، مطالعه جدید نشان می‌دهد که از هر هفت مقاله علمی حداقل یک مقاله جعلی است و در آن تقلب شده است.
«جیمز هیدرز»، نویسنده این مقاله و کارآگاه علمی که سابقه طولانی در این زمینه دارد، با استفاده از داده‌های 12 مقاله موجود- که خود آنها حاوی 75 هزار مطالعه است- حجم خروجی مقالات مشکل‌ساز را تخمین زد.
هیدرز، محقق وابسته روانشناسی در دانشگاه لینائوس در سوئد، می‌گوید: من سال‌هاست که مطالعه می‌کنم و آمار مقالات جعلی همان چیزی اعلام می‌شود که 20 سال پیش بود. بنابراین تصمیم گرفتم تا خودم برآورد به‌روزی از ادبیات علمی حاوی نشانه‌های تقلب به دست آوردم. چون در 20 سال اخیر خیلی چیزها تغییر کرده است.
هیدرز می‌گوید: مطالعات گذشته به این شکل بوده که از محققان می‌پرسیدند آیا در تحقیقات خود تقلب کرده‌اند یا خیر. احتمالا این تنها روش موجود برای انجام مطالعه در آن زمان بود. اما من فکر می‌کنم که خیلی ساده‌لوحانه است که از افرادی که در تحقیقات‌شان دست به تقلب می‌زنند، انتظار جواب صادقانه باشیم.
در نتیجه هیدرز داده‌های 12 تحلیل مختلف را از علوم اجتماعی، پزشکی، زیست‌شناسی و زمینه‌های دیگر تحقیقاتی استخراج کرد. همه این مطالعات یک چیز مشترک داشتند: نویسندگان آنها از یکی از ابزار آنلاین برای تخمین میزان جعل در مجموعه‌ای از مقالات استفاده کرده بودند.
او می‌گوید: یک وجه مشترک بین همه آنها بود؛ از هر هفت مقاله یکی از آنها جعلی بود و در آن تقلب شده بود.
البته هیدرز تصمیم گرفته است که مطالعاتش را به عنوان یک متاآنالیز انجام دهد، زیرا آمار و ارقام انسجام کافی را ندارند و خیلی پرت هستند. در نتیجه کار با این داده‌ها بسیار غیرسیستماتیک انجام می‌شود.
«دانیله فانلی»، فیلسوف علم در دانشگاه هریوت وات در اسکاتلند، که پژوهش سال 2009 را انجام داده، با تحلیل جدید قانع نشده است. او می‌گوید: تحقیقات فراعلمی گاهی اوقات فراعلمی نیستند. مقاله‌ها متفاوتند و پژوهش آنها برای حل کردن مشکلات مختلف به روش‌های مختلف انجام شده است. در نتیجه این روش نمی تواند روش دقیقی برای برآورد تعداد مقالات تقلبی باشد.
«گوری گوپالاکریشنا»، اپیدمیولوژیست دانشگاه ماستریخت هلند نیز در سال 2021 مطالعه را انجام داد که در آن نزدیک به هفت هزار دانشمند در هلند (هشت درصد) اعتراف کردند که حداقل یک بار بین سال‌های 2017 تا 2020 داده‌های پژوهش‌شان را دستکاری کرده‌اند.
گوپالاکریشنا می‌گوید که جعل و دستکاری در داده‌ها در برخی زمینه‌ها بیشتر از سایر زمینه‌ها است، بنابراین نمی توان همه آنها را در یک گروه جا داد.
دیده‌بان سلب اعتبار مقالات علمی دیده‌بان سلب اعتبار مقالات علمی یا Retraction Watch منبعی است که در مورد سلب اعتبار مقالات علمی و موضوعات مرتبط با آن گزارش می‌دهد. وب‌سایت این منبع در ماه اوت 2010 راه‌اندازی شده است و توسط نویسندگان علمی معتبر اداره می‌شود. هدف آنها از راه‌اندازی این سایت افزایش شفاف‌سازی روند سلب اعتبار مقالات بوده است. آنها مشاهده کردند که بازپس‌گیری مقالات به طور کلی اعلام نمی شود، دلایل بازپس گیری‌ها علنی نمی شود و از این رو، محققان براساس نتایج نامعتبر تصمیم‌گیری می‌کنند.
ایوان اورانسکی (معاون سابق و ویراستار «مدسکیپ») و آدام مارکوس، ویراستار اخبار گوارش و اندوسکوپی، این مرکز را راه‌اندازی کردند. مدسکیپ (Medscape) وب‌سایتی است که دسترسی به اطلاعات پزشکی را برای پزشکان و محققان حوزه پزشکی فراهم می‌کند. این سازمان همچنین برنامه آموزش مداوم برای پزشکان و سایر متخصصان بهداشتی را نیز ارائه می‌دهد.
اورانسکی و مارکوس ادعا می‌کنند که سلب اعتبار مقالات بینشی را در مورد تقلب علمی ارائه می‌دهند و می‌توانند «منبع داستان‌های بزرگی باشند که چیزهای زیادی در مورد نحوه انجام علم می‌گویند. در ژانویه 2021، بیش از 50 مطالعه از دیده‌بان سلب اعتبار مقالات علمی نام بردند و اعلام کردند که جامعه انتشارات علمی در حال بررسی تأثیر مقالات سلب اعتبار شده است.
بازپس‌گیری مقالات در طول همه‌گیری کووید 19 به نوعی به اوج خود رسید و دیده‌بان سلب اعتبار مقالات فهرست جداگانه‌ای از مقالات سلب اعتباری ارائه کرد که اطلاعات نادرستی در مورد این ویروس و نحوه همه‌گیری آن داده بودند. محققان این مرکز با مطالعات بیشتر متوجه شدند که مقالات بسیاری به این مقالات سلب اعتبار شده استناد کرده بودند و این روند بازپس‌گیری دامنه وسیع‌تری نسبت به آنچه که فکر می‌کردند دارد. به گفته این مرکز، فهرست مقالات بازپس گرفته شده در زمینه کووید 19 از 400 تا گذشته است.
اورانسکی و مارکوس در سال 2023 نیز در پی استعفای «مارک تسیر-لاوین»، رئیس دانشگاه استنفورد، مقالاتی را در «ساینتیفیک امریکن» و گاردین نوشتند و تخمین زدند که سوءرفتار علمی بیشتر از آنچه گزارش شده، رایج است. آنها همچنین ارزیابی کردند که علیرغم رسوایی‌های اخیر مربوط به تخلفات تحقیقاتی، جامعه دانشگاهی علاقه‌ای به افشای اشتباهات و خطاهای علمی ندارند. اما همه اعضای جامعه دانشگاهی مسئول تاخیر و عدم اقدام هستند.
مبارزه با کارخانه‌های تولید کننده مقالات ساختگی مجله معتبر نیچر در سال 2021 پی به وجود مقالاتی برد که در آنها نویسندگان مبادرت به دستکاری یا جعل داده‌های پژوهشی خود کرده بودند و متوجه شدند که این مقالات بیشتر مختص کشورهایی است که به کارخانه تولید مقالات علمی شناخته شده‌اند.
زمانی که «لورا فیشر» متوجه شباهت‌های قابل توجهی بین مقالات تحقیقاتی ارسال شده به «آراس‌سی ادونسز» شد، کنجکاو شد تا دلیل آن را کشف کند. فیشر سردبیر مجله آراس‌سی ادونسز است و متوجه شد که هیچ یک از مقالات، مولف یا مؤسسه مشترکی نداشتند، اما نمودارها و عناوین آنها به طرز نگران‌کننده‌ای شبیه به هم بودند.
یک سال بعد، در ژانویه 2021، فیشر 68 مقاله را از مجله سلب اعتبار کرد و متوجه شد که این مقالات محصول کارخانه‌های تولید مقالات است که نسخه‌ای خطی علمی جعلی را برای سفارش تولید می‌کنند. جالب اینجاست که اکثر مقالات بازپس گرفته شده از محققان بیمارستان‌های چین بود. در همین راستا نیز این مجله در بیانیه‌ای اعلام کرد که قربانی آن چیزی شده که به نظر آن‌ها «تولید سیستماتیک تحقیقات جعلی» است.
مورد تعجب‌آور این بود که کارآگاهان یکپارچگی تحقیقاتی مکررا هشدار داده بودند که برخی از دانشمندان برای ارتقای شغلی خود مقالاتی را از شرکت‌های شخص ثالث خریداری می‌کنند. با این حال، خیلی غیرعادی بود که یک ناشر به طور عمومی چیزی را اعلام کرده بود که مجلات معمولا درباره آن سکوت می‌کنند. این مجله در بیانیه خود افزود: ما یکی از تعدادی از ناشران هستیم که تحت تأثیر چنین روندی قرار گرفته ایم.
تجزیه و تحلیل نیچر نشان می‌دهد که از ژانویه 2020 تا ماه مارس 2021، مجلات حداقل 370 مقاله را سلب اعتبار کرده‌اند که اکثر آنها مربوط به کارخانه‌های تولید مقالات می‌شوند.
بخش اعظم این پاکسازی به این دلیل است که در سال 2020، ناشران به طور علنی مقالاتی را که فکر می‌کردند از کارخانه‌های تولید مقاله ارسال شده و به طور مشکوکی گزارش‌های مشابه داشتند، علامت‌گذاری کردند. بیش از هزار مقاله پرچمدار شدند و ویراستاران آنقدر نگران این موضوع شدند که در سپتامبر 2020 کمیته‌ای تحت عنوان کمیته اخلاق در انتشار تشکیل شد و این مجمع در قالب یک کنفرانس به بحث در مورد دستکاری سیستماتیک فرآیند انتشار از سوی کارخانه‌های تولید مقاله پرداخت. سخنران مهمان آنها «الیزابت بیک»، تحلیلگر یکپارچگی تحقیق در کالیفرنیا بود که به دلیل مهارتش در تشخیص تصاویر تکراری در مقالات شهرت دارد و یکی از کارآگاهانی بود که نگرانی‌های خود را در مورد کارخانه‌های تولید مقاله داشت.
بیک گفت: بسیار شرم‌آور است که بسیاری از مقالات جعلی هستند.
در همین راستا نیز در برخی از مجلاتی که اکثر مقالات‌شان از سوی کارخانه‌های تولید مقاله ارسال می‌شود، ویراستاران فرآیند بررسی خود را اصلاح کرده اند تا دیگر فریب نخورند. آنها از محققان می‌خواهند که داده‌های خام خود را در کنار مقاله خود بفرستند و از سوی دیگر افرادی را به طور خاص استخدام کرده اند که تصاویر مقالات ارسالی را بررسی می‌کنند.
ویراستاران آراس‌سی معتقدند که انتشارات علمی به یک تلاش هماهنگ برای از بین بردن تحقیقات جعلی نیاز دارد.
کارآگاهان علمی در ژانویه 2020، بیک و دیگر افراد متخصص تصویر که با نام‌های مستعار کار می‌کنند، لیستی از بیش از 400 مقاله منتشر شده را ارائه کردند که به گفته آنها احتمالا از یک کارخانه مقاله آمده بود. تا مارس 2021، آنها در مجموع بیش از هزار و 300 مقاله را بر اساس آمار نیچر فهرست کردند که از کارخانه‌های تولید مقاله می‌آمدند.
روزنامه‌ها شروع به نگاه کردن به مقالات کردند. بر اساس تجزیه و تحلیل نیچر، حدود 26 درصد از مقالاتی که گفته می‌شود از کارخانه‌های تولید مقاله می‌آیند، سلب اعتبار شده اند یا برچسب‌هایی با ابراز نگرانی خورده اند. به عنوان مثال، مجله بیوشیمی سلولی (JCB) در ماه فوریه همان سال اعلام کرد که 23 مقاله از 137 مقاله منتشر شده‌اش حاوی تصاویری است که دستکاری شده و در نهایت مجبور به سلب اعتبار آنها شده است.
ناشران تقریبا هرگز به صراحت در اعلامیه‌های سلب اعتبار مقاله اعلام نمی‌کنند که جعلی است یا توسط یک کارخانه تولید مقاله ایجاد شده است، زیرا اثبات این ادعا بسیار دشوار است.
تقلب صنعتی کاتریونا فنل، که سرپرست خدمات انتشارات در بزرگ‌ترین ناشر علمی جهان، یعنی «الزویر» است، خاطرنشان می‌کند که مشکل تقلب سازمان یافته در انتشارات امر جدیدی نیست و محدود به چین هم نیست. او ادعا کرد: ما شواهدی از تقلب صنعتی از چندین کشور دیگر از جمله ایران و روسیه دیده‌ایم.
الزویر نیز در بیانیه‌ای به نیچر گفت که سردبیران مجله‌اش هر سال هزاران مورد احتمالی را که در کارخانه کاغذ ارسال می‌شود، شناسایی و از انتشار آن جلوگیری می‌کنند، اگرچه برخی از آنها موفق می‌شوند.
«شیائوتیان چن»، کتابدار دانشگاه بردلی در ایلینویز، می‌گوید: چین مدت‌هاست که با شرکت‌هایی که به محققان مقاله می‌فروشند، مشکل دارد.
به گفته چن، پزشکان در چین بازار هدف خاصی هستند، زیرا معمولاً برای کسب ارتقاء نیاز به انتشار مقالات تحقیقاتی دارند، اما آنقدر در بیمارستان‌ها مشغول هستند که ممکن است زمانی برای انجام این علم نداشته باشند. این در حالی است که دفتر بهداشت شهرداری پکن سیاستی را منتشر کرد که بر اساس آن پزشک معالجی که می‌خواهد به سمت معاونت پزشک ارشد ارتقا یابد، باید حداقل 2 مقاله در مجلات حرفه‌ای منتشر کند و نویسنده اصلی آن مقالات نیز خودش باشد. سه مقاله نویسنده اول برای تبدیل شدن به یک پزشک ارشد مورد نیاز است. چانگ کینگ لی، پزشک ارشد سابق و محقق سابق گوارش در یک بیمارستان چینی که اکنون در آمریکا زندگی می‌کند، می‌گوید: این عناوین بر حقوق و اختیارات پزشک و همچنین جراحی‌هایی که مجاز به انجام آنها هستند تأثیر می‌گذارد.
مقالات زامبی سردبیران مجلات علمی می‌دانند که حتی اگر مقالاتی که گمان می‌رود جعلی هستند را سلب اعتبار کنند، باز هم ممکن است کاملا از بین نروند. زیرا ممکن است نویسنده این مقالات آنها را به طور همزمان به چندین مجله ارسال کنند. در نتیجه ممکن است یک ویراستار مقاله‌ای را رد کند و آن را منتشر نکند، ولی همان مقاله را در مجله دیگری ببیند.
این اتفاق برای کریستوفر افتاده است، که سه سال پیش شباهت‌های نگران کننده‌ای را در مجموعه‌ای از 13 نسخه خطی تحقیقاتی ارسال شده به 2 مجله مشاهده کرد. به نظر می‌رسید که اطلاعات این مقالات نه تنها جعلی هستند، بلکه شبیه هم هستند و گویی فقط با تغییر یک الگو ایجاد شده‌اند. به توصیه او مجلات آن مقالات را رد کردند. کریستوفر مقاله‌ای در سال 2018 منتشر کرد و در مورد «ساخت سیستماتیک تصاویر علمی» هشدار داد و از مجلات خواست تا در غربالگری تصاویر قبل از انتشار وقت بیشتری بگذارند.
انتهای پیام/