بزرگنمايي:

پیام آذری - به گزارش ایرنا مراغه ظرفیت‌های بی‌بدیل گردشگری در بخش‌های تاریخی و طبیعی دارد اما سهم این بخش در اقتصاد شهرستان بسیار ناچیز است و به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی آن نبود برنامه مدون و تمرکز فرمانداران این شهرستان به سایر بخش‌های توسعه اقتصادی از جمله کشاورزی و صنعت باشد.
این در حالی است که به گفته مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی، مسئولان مراغه به دلیل محدودیت منابع آبی از حالا باید به فکر شغل جایگزین بخش کشاورزی در این شهرستان باشند.
همزمان «سیدفرید موسوی» نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی نیز خلاقیت و نوآوری مسئولان برای ایجاد فرصت‌های جدید شغلی را مورد تاکید قرار می‌دهد و جمع‌بندی این اظهارنظرها، لزوم توسعه بخش گردشگری است چراکه مراغه برای توسعه کشاورزی و حتی صنعت، آب و برق کافی ندارد.
شاید بر همین اساس نیز جلسه کارگروه گردشگری شهرستان پس از سال‌ها وقفه طی شهریورماه در فرمانداری تشکیل، و تدوین سند توسعه گردشگری مراغه بار دیگر مورد تاکید قرار گرفت.
توسعه گردشگری مراغه به رویکرد علمی، خلاقانه و جامع‌نگر نیاز دارد تدوین سند توسعه گردشگری مراغه بر اساس نظر کارشناسان حداقل باید 10 مرحله مطالعاتی و اجرایی را طی کند و رویکرد علمی، خلاقانه و جامع‌نگر در تمام این مراحل اجتناب‌ناپذیر است.
این مراحل شامل تحلیل وضعیت فعلی، شناسایی اهداف، تحلیل بازار و نیازسنجی، طراحی استراتژی توسعه، توسعه برنامه‌های آموزشی، تبلیغات و بازاریابی، همکاری با ذینفعان، مدیریت و نظارت بر اجرا، توسعه تأسیسات و خدمات و حفظ و توسعه فرهنگ محلی است و کم‌توجهی به هریک از آنها می‌تواند به اجرای ناقص برنامه توسعه منجر شود.
تحلیل وضعیت فعلی/ حذف مراغه از مقاصد گردشگری تورهای خارجی مراغه در دورانی جزو مقاصد تورهای خارجی بود و گردشگرانی که پس از اقامت در تبریز می‌خواستند از تخت سلیمان در تکاب بازدید کنند، یک شب هم در این شهرستان اقامت داشتند اما چندین دهه است که به واسطه بی‌توجهی و عدم پیگیری مسئولان، اقامت سالانه حداقل سه‌هزار گردشگری خارجی در این کهن‌شهر حذف شده است و گردشگران عبوری تنها به چند ساعت بازدید اکتفا می‌کنند.
گردشگران داخلی نیز به دلیل گران بودن هزینه‌های اقامت و نبود واحدهای بوم‌گردی و ارزان‌قیمت به ندرت مراغه را ترجیح می‌دهند و بر همین اساس گردشگران اندکی که در هتل‌های این شهرستان اقامت دارند نیز یا گردشگران تخصصی از جمله ورزشکاران هستند یا بابت انجام یک کار موقت به این شهرستان سفر کرده‌اند.
نبود رستوران‌هایی در حد و اندازه تبریز که از الزامات توسعه گردشگری است، از یک سو و فقدان زیرساخت‌های تفریحی نیز از سوی دیگر، دست به دست هم داده است تا مراغه با وجود ظرفیت‌های بی‌بدیل گردشگری، سود چندانی از این بخش نداشته باشد.
لزوم شناسایی اهداف برای توسعه گردشگری تعیین اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت از الزامات تدوین سند توسعه گردشگری به شمار می‌رود و مراغه نیز از این قضیه مستثنی نیست؛ یکی از همین اهداف متعالی می‌تواند توجه به توسعه پایدار و حفظ محیط زیست باشد چرا که به گفته «عبدالله فرمانی» مدیر آب منطقه‌ای مراغه، توسعه روزافزون باغات نگرانی‌های بسیاری از بابت منابع آبی ایجاد کرده است.
«غلامرضا زارع» رییس اداره محیط زیست مراغه نیز از بابت تخریب مراتع و پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی در دامنه‌های سهند ابراز نگرانی می‌کند.
بر همین اساس توسعه گردشگری مراغه نه تنها یک راهکار برای ایجاد فرصت‌های جدید شغلی به شمار می‌رود بلکه اقدامی عاجل برای حفاظت از محیط زیست منطقه و احیای مراتع سهند محسوب می‌شود.
تحلیل بازار و نیازسنجی تحلیل بازار و نیازسنجی گردشگری مراغه بی‌شک افق روشنی را پیش‌روی سیاست‌گذاران قرار می‌دهد چراکه ظرفیت‌هایش نه تنها برای گردشگران خارجی بلکه برای اهالی شهرستان‌های جنوب آذربایجان‌شرقی و جنوب آذربایجان‌غربی از جذابیت ویژه برخوردار است.
اما این جذابیت به تنهایی برای درآمدزایی در بخش گردشگری کفایت نمی‌کند و انجام نظرسنجی و تحقیقات بازار برای درک نیازها و انتظارات گردشگران ضروری است.
طراحی استراتژی توسعه تعیین راهکارها برای بهبود زیرساخت‌ها و خدمات گردشگری آنگونه که «موسوی» نماینده مردم مراغه و عجب‌شیر در مجلس شورای اسلامی مورد تاکید قرار می‌دهد، به خلاقیت و نوآوری نیاز دارد و این خلاقیت در جلسات هم‌افزایی، رویدادهای استارت‌آپی و استفاده از تجربه‌های پیشین امکان‌پذیر است.
خلاقیت و نوآوری در این زمینه برای ایجاد رونق در بخش‌های مختلفی چون طبیعت‌گردی، گردشگری فرهنگی و تاریخی به کار گرفته می‌شود تا سند توسعه گردشگری شهرستان بر اساس یک استراتژی مشخص پیش برود.
توسعه برنامه‌های آموزشی آموزش نیروی انسانی در حوزه گردشگری و مهمان‌نوازی نیز بدون‌شک بخشی از سند توسعه گردشگری مراغه به شمار می‌رود که می‌تواند در قالب برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای فعالان گردشگری محلی تجلی یابد.
تبلیغات و بازاریابی در عصر رسانه در عصری که رژیم مصرف رسانه‌ای مردم دگرگون شده و آنان در طول هر شبانه‌روز، ساعت‌های متمادی از رسانه بهره می‌گیرند، طراحی کمپین‌های تبلیغاتی جذاب برای معرفی جاذبه‌های گردشگری مراغه یک فرصت به شمار می‌رود.
همچنین استفاده از رسانه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های مرجع جهت جذب گردشگران نیز ضروری است و یکی از نکات اساسی نبود یک وب‌سایت مرجع برای معرفی ظرفیت‌هاست که متاسفانه شهرداری مراغه برخلاف دیگر شهرستان‌ها، تاکنون در این زمینه اقدامی انجام نداده است.
همکاری تنگاتنگ کارگروه گردشگری با ذینفعان ایجاد ارتباط و همکاری با سازمان‌ها و نهادهای محلی، دولتی و خصوصی بخش گردشگری شاید یکی از اصلی‌ترین وظایف کارگروه گردشگری شهرستان باشد.
این همکاری‌ها باید با سازمان‌های گردشگری نیز برای برگزاری رویدادها و جشنواره‌ها شکل بگیرد و تعامل دوسویه در این همکاری‌ها به یک اصل تبدیل شود.
مدیریت و نظارت بر اجرا ایجاد سیستم‌های نظارتی برای ارزیابی پیشرفت برنامه‌های توسعه گردشگری و جمع‌آوری بازخورد از گردشگران و ساکنان محلی برای بهبود مستمر نیز یکی از الزامات توسعه گردشگری این کهن‌شهر به شمار می‌رود.
توسعه تأسیسات و خدمات سرمایه‌گذاری در بهبود زیرساخت‌ها و خدمات گردشگری از جمله راه‌ها، حمل و نقل عمومی، و خدمات اقامتی بخش جدایی‌ناپذیر توسعه گردشگری هر منطقه است.
اما تاکنون هیچ نهادی به فکر طراحی بسته‌های سرمایه‌گذاری و معرفی آنها به فعالان اقتصادی نبوده و خروجی آن رکود سنگینی است که روی ظرفیت‌های گردشگری مراغه سایه انداخته است.
برای نمونه تنها منطقه ملی فسیلی حفاظت شده کشور به مساحت یکهزار و 26 هکتار در مراغه قرار دارد و طی دهه 1380 شمسی مقرر شده بود تا اولین دهکده فسیلی کشور در این منطقه موسوم به «دره گرگ» بنا شود اما همچنان موزه صحرایی موجود در این دره راه دسترسی ندارد و همین کاستی‌ها در بیشتر ظرفیت‌های گردشگری شهرستان نیز به چشم می‌خورد.
ایجاد امکانات تفریحی و فرهنگی برای جذب بیشتر گردشگران هم در توسعه گردشگری مراغه موثر است و در این زمینه نیز نه تنها در گذشته کار خاصی انجام نشده، بلکه در برخی از موارد ظرفیت‌های موجود همچون «زیپ‌لاین» پارک یادگاران نیز به تعطیلی کشیده شده و احیای آن را کسی دنبال نکرده است.
حفظ و توسعه فرهنگ محلی ترویج آداب و رسوم و فرهنگ محلی در کنار توسعه گردشگری تا حدی دارای اهمیت است که با تکیه بر آن می‌توان برخی از ظرفیت‌های گردشگری همچون هامپوئیل یا دره «گشایش» را به عنوان ژئوسایت حفاظت، و آن را در سطح ملی و بین‌المللی ثبت کرد.