بزرگنمايي:

پیام آذری - علت اصلی اعتصاب پرستاران، کم‌توجهی مسئولان وزارت بهداشت به حرفه پرستاری‌ست. مسئولان می‌خواهند انتظارات پرستاران را در حد پرداخت معوقات پایین بیاورند اما مسأله اصلاً این نیست.
روزنامه توسعه ایرانی نوشت: «وعده وعید کافیه؛ سفره ما خالیه»، «تعرفه ما کجاست؛ توی جیب شماهاست»، «با کرونا جنگیدیم؛ حمایتی ندیدیم»... اینها بخشی از شعارها و پارچه‌نوشته‌های پرستاران در اعتراض‌های سراسری این روزهاست که بیش از 10 روز از آغاز آن می‌گذرد. حالا در هفته دوم این اعتراضات، اتاق‌های عمل در برخی بیمارستان‌های شیراز با کمبود پرستار مواجه شده اما به‌رغم این اعتراض طولانی، صدای پرستاران به گوش‌ها نرسیده و هیچ پیام مثبتی از سوی دولت حتی از جانب رئیس‌جمهور جدید شنیده نشده است. یک پرستار شیرازی می‌گوید: «متاسفانه در این دولت هم صدایمان را نشنیدند و خود را به خواب زده‌اند».
در این دور از اعتراضات، پرستاران ابتدا در کرج و بیمارستان‌های استان البرز و سپس در بیمارستان‌های استان فارس دست از کار کشیدند. اعتراض پرستاران به استان‌های دیگر ازجمله زنجان و استان‌های شمالی کشیده شد و در نهایت در 27 مرداد، پرستاران در دو بیمارستان اصلی مشهد (امام رضا و قائم) دست از کار کشیدند. در ویدئویی که این پرستاران از حیاط بیمارستان امام رضای مشهد فرستاده‌اند، کارمندان اداری و مردم هم به حیاط بیمارستان آمده و از پرستاران معترض حمایت کرده‌اند. پرستاران هم یک صدا فریاد می‌زنند «پرستار نباشه، بیمارستان تعطیله».
این شعار ساده، یک واقعیت محض است. اگر پرستار نباشد و خدمت‌رسانی نکند، بیمارستان‌ها یک‌سره تعطیل می‌شوند چون کار اصلی نگهداری و مراقبت از بیماران را همین پرستاران انجام می‌دهند اما ماه‌ها اعتراض آنها تا امروز به نتیجه نرسیده است. به قول آن پرستار شیرازی «تنها دستاوردی که داشتیم احضار پرستاران به هیات‌های تخلفات و جریمه و تهدید معترضان بوده».
در 10 روز گذشته هم نه رئیس جمهور جدید و نه معاونان انتصابی او، هیچ واکنشی به اعتراض پرستاران نشان نداده‌اند و تنها واکنشی که از سوی فرادستان دیده شده، تقلیل ماجرا به طلب معوقات مزدی و صدور دستور برای پرداخت مطالبات پرستاران بوده، در حالی‌که خواسته‌های پرستاران در سطحی فراتر قرار دارد یعنی اجرای بدون تنازل و بی‌تبعیض قانون.
اعتصاب فعلی پرستاران بی‌سابقه بوده است
«محمد شریفی مقدم» دبیرکل خانه پرستار در پاسخ به این سوال که چه شد پرستاران دست به این اعتراض سراسری زدند، می‌گوید: نزدیک دو هفته از اعتراض کشوری پرستاران می‌گذرد. این دست از کار کشیدن و اعتصاب بی‌سابقه بوده است. ما از چند ماه پیش تجمع و تحصن داشتیم اما این اعتصاب طولانی تاکنون سابقه نداشته و علت این است که به جای قبول واقعیات، سعی کردند با احضار پرستاران به هیات‌های تخلفات و فشار به پرستاران معترض، صورت مسأله را پاک کنند و در نتیجه مطالبات و نارضایتی‌ها انباشته شد.
او در دسته‌بندی مطالبات پرستاران و خواسته‌هایی که گویا به گوش مسئولان نمی‌رسد، می‌گوید: علت اصلی اعتصاب پرستاران، کم‌توجهی مسئولان وزارت بهداشت به حرفه پرستاری‌ست. مسئولان می‌خواهند انتظارات پرستاران را در حد پرداخت معوقات پایین بیاورند اما مسأله اصلاً این نیست.
شریفی‌مقدم، اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری مصوب 1386 مجلس را از اصلی‌ترین خواسته‌های پرستاران می‌داند و در این رابطه می‌گوید: این قانون تا 1401 اجرا نشد و بعد از اجرا هم عدالت و انصاف رعایت نشد. یک اعتباری داشتند که آن را بر تعداد تخت‌های بیمارستانی تقسیم کردند و رقم به دست آمده را تبدیل به کارانه پرداختی کردند. برای خدمات 24 ساعته گروه پرستاری برای یک مریض، شامل خدمات پرستار صبح‌کار، عصرکار و شب‌کار و همچنین خدمات کمک‌پرستاری و بهیاری و سرپرستاری و سوپروازیری، در کل 270هزار تومان یا 9 K ارزش قائل شده‌اند! بیشترین مشکل همین جاست. از این 270هزار تومان 14درصد برای یک‌سری خدمات کسر می‌کنند و حداقل 10درصد هم مالیات کم می‌کنند یعنی این 270هزار تومان، در نهایت 200هزار تومان می‌شود لذا به اندازه ویزیت یک پزشک را به یک گروه پرستار برای 24 ساعت خدمت‌رسانی می‌پردازند!
پرستاران تبعیض میان کادر درمان را نمی‌پذیرند
خواسته پرستاران این است که با همان فرمول و روشی که 10هزار خدمت پزشکی را تعرفه‌گذاری کرده‌اند، خدمات پرستاری را هم تعرفه‌گذاری کنند که اگر این کار انجام می‌شد، به گفته شریفی‌مقدم، کف کارانه پرستاران به اندازه حقوق ماهانه‌شان ارتقا می‌یافت. مثلاً در آن شرایط، اگر پرستاری 15 میلیون حقوق داشت، 15 میلیون هم کارانه می‌گرفت.
«مسأله بعدی، بحث فوق‌العاده خاص است که برای پرستاران با ضریب 0.4 پرداخت می‌شود». دبیرکل خانه پرستار با بیان این جمله اضافه می‌کند: فوق‌العاده خاص در دستگاه‌های مختلف برای ترمیم مزد و حقوق نیروها پرداخت می‌شود و حداکثر ضریب آن 3 است اما وزارت بهداشت با تاخیر بسیار امسال نسبت به پرداخت آن اقدام کرده آن هم با ضریب ناچیز 0.4. این رقم دریافتی پرستاران را افزایش نمی‌دهد. پرستاران خواستار اجرای فوق‌العاده خاص با ضریب مناسب هستند. سومین خواسته پرستاران هم اجرای صحیح قانون ارتقای بهره‌وری‌ست که براساس آن، ساعت کار پرستاران کاهش می‌یابد اما الان چون نیرو ندارند، اضافه‌کار اجباری به همکاران ما می‌دهند و قانون ارتقای بهره‌وری را بی‌اثر کرده‌اند.
حقوقی که پول کرایه ماشین هم نیست!
به گفته این فعال صنفی پرستاران، اضافه‌کار تحمیلی خلاف قانون است، نرخ آن هم، بسیار پایین و ساعتی حدوداً 20هزار تومان است. او می‌افزاید: پرستار برای یک شیفت 7 ساعته 140هزار تومان می‌گیرد. این مبلغ به اندازه کرایه ماشین رفت و برگشت او هم نیست.
مشکلات البته یکی دوتا نیست. عدم اجرای قانون سخت و زیان‌آور، مخالفت با بازنشستگی پیش از موعد و فشار خردکننده کار، از دیگر دلایل نارضایتی پرستاران است. شریفی مقدم شرایط کار را این‌گونه جمع‌بندی می‌کند: «کار سخت و جانکاه با حقوق بسیار پایین».
حقوق یک پرستار ایرانی ماهانه 12 تا 15 میلیون تومان یعنی حدود 200 دلار است که در قیاس با سایر کشورها، چیزی شبیه هیچ است. در آلمان یک پرستار به محض ورود به کار، 2 هزار دلار می‌گیرد و در آمریکا و کانادا 5 هزار دلار. قیاس این اعداد نشان از یک فاصله عمیق و یک نارضایتی عمیق‌تر دارد.
شریفی‌مقدم از شیوه مواجهه پرستاران با این وضعیت می‌گوید: هر کدام یک راهی را در پیش گرفته‌اند. خیلی‌ها مهاجرت کرده‌اند و تعداد پرستارانی که مهاجرت کرده‌اند، از استخدامی‌های وزارت بهداشت بیشتر است. یک‌سری تغییر شغل داده‌اند و به کار اداری و دفتری روی آورده‌اند. برخی ترک شغل کرده‌اند و در خانه نشسته‌اند چون اگر در خانه بنشینند و پول ایاب و ذهاب و مهدکودک و... ندهند، ضررش کمتر است.
او ریشه مشکل را در سیستم پزشک‌سالار وزارت بهداشت می‌داند و می‌گوید: «مدیران وزارت بهداشت از صدر تا ذیل پزشک هستند و پزشک هیات علمی دانشگاه که 70 میلیون حقوق ثابت می‌گیرد و چند صد میلیون تومان کارانه، کجا از حال پرستاری خبر دارد که حقوقش ماهی 200 دلار است و برای شیفت 7 ساعته اضافه‌کار در شب‌های طولانی، 140هزار تومان بعد از چند ماه تاخیر به حسابش می‌ریزند؟».
نارضایتی‌ها انباشته شده، در دو هفته اخیر باعث اعتراض پرستاران شده که مثل یک موج سنگین به همه جا سرایت کرده است. دریایی از پرستاران کشور در دل این موج، حقوق خود را طلب می‌کنند اما گویا مسئولان، کاملا کنار نشسته‌اند و خبری از این موج سنگین ندارند. شریفی‌مقدم در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: «انتظار داشتیم رئیس جمهور جدید که خود یک پزشک است، حداقل یک نماینده می‌فرستاد تا با پرستاران گفت‌وگو کند و ببیند ماجرا چیست».
این انتظار اما برآورده نشده و اعتراضات تا الان ندیده گرفته شده و صدای پرستاران را نشنیده‌اند. گویا باز هم چشم بستند روی جمعیتی که هر روز در حیاط بیمارستان‌ها ایستاده‌اند و فریاد می‌زنند «وعده زیاد شنیدیم؛ جوابی هم ندیدیم».
***
قصه پرغصه پرستاران
روزنامه جهان صنعت نوشت: کرج، شیراز، جهرم، زنجان، یزد و اراک؛ اعتراضات صنفی پرستاران در حال گسترده شدن است و روند اعتراض در برخی شهرها حتی به اعتصاب و توقف فعالیت پرستاران در بخش‌های عمومی و ویژه رسیده است. حالا دیگر احتمال اینکه جان بیماران هم در نتیجه اعتصاب‌هایی که به اهرم فشار جامع پرستاری تبدیل شده‌اند، در خطر قرار بگیرد، وجود دارد. تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی از بیمارستان‌های شیراز، بخش‌هایی را نشان می‌دهد که از حدود یک هفته پیش به تدریج خالی از پرستار شده‌ است.
«نگران جان بیماران هستیم. ما متعهد به حفاظت از جان تک تک کسانی هستیم که خانواده‌هایشان مراقبت از آنان را به کادر درمان سپرده‌اند اما دیگر بریده‌ایم. وقتی حتی برای کیفیت خدمات‌رسانی به بیماران هم ارزشی قائل نیستند و شهروندان هم خدماتی که شایسته آنان است را دریافت نمی‌کنند، چرا باید دندان روی جگر بگذاریم و به این وضعیت ادامه دهیم»؛ اینها حرف‌های یکی از صدها پرستار معترض است که خانه‌نشینی را به کار تحت آنچه به گفته او «استثمار» مراکز درمانی است، ترجیح داده است. او ادامه می‌دهد: « حالا که اعتصاب کرده‌ایم هم به جای پاسخگویی، با به خطر انداختن جان بیماران از نیروهای جایگزین غیرحرفه‌ای در بیمارستان‌ها استفاده می‌کنند و پرستاران معترض به ویژه نیروهای شرکتی و طرحی را تهدید به اخراج و قطع حقوق می‌کنند.» خبرهای چند ماه اخیر را که مرور کنیم، متوجه خواهیم شد چه بر سر پرستاران آمده که خروجی آن این روزها به اعتصاب گسترده پرستاران در برخی بیمارستان‌های کشور انجامیده است. مهاجرت 3‌هزار پرستار تنها در طول یک‌سال، اعتراضات پراکنده به شیوه اجرای نامناسب تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به ویژه در نیمه دوم سال گذشته، استعفای 20 پرستار بیمارستان طالقانی در شهر چالوس، استعفای 40 پرستار و اعضای کادر پرستاری بیمارستان شهدای تجریش تهران، استعفای 30 پرستار بیمارستان طالقانی آبادان و خودکشی پرستاران در شهرهای تهران، سنندج و کرمانشاه. اما پاسخ وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها به این وضعیت، احضار پرستاران معترض به هیات رسیدگی به تخلفات اداری، تهدید، تبعید و اخراج بوده است.
پرستاران به پرداخت کم‌ دستمزد بابت کارانه و عدم اجرای مناسب تعرفه‌گذاری، اضافه‌کار اجباری، شیفت‌های طولانی و حق‌الزحمه ناچیز اضافه‌کاری اعتراض دارند. شیفت‌های کاری طولانی 12ساعته، تعرفه‌های ناعادلانه دستمزد، فشار کاری بالا در هر شیفت و تنش زیاد در ارتباط با بیماران و همراهان‌شان از مهم‌ترین مشکلات پرستاران شاغل در نظام درمانی ایران است. کمبود نیروی پرستاری موجب شده تا کیفیت خدمات‌رسانی به بیماران نیز با مشکل مواجه شود. براساس اعلام شورای‌‌عالی نظام پرستاری در چند سال اخیر استخدام پرستاران به صورت قطره‌چکانی بوده است. در حال حاضر حدود 240‌هزار پرستار در کل کشور فعالیت می‌کنند اما برای رسیدن به نسبت استاندارد بین تعداد پرستاران و بیماران، باید نسبت‌ها سه برابر شود. باید یادآور شد: در دولت قبلی معاون اول ریاست‌جمهوری دستورالعملی در تاریخ یک مهرماه 1402 که آخرین اصلاحیه اعتبارات رفاه بود را صادر کرد ولی اعتبارات ادارات را ندادند و اعلام کردند سازمان برنامه و بودجه اعتبارات را پرداخت نکرده است؛ این هم متاسفانه به نوعی است که در کلانشهر مشهد حق مسکن ما، ماهی 100 هزارتومان است. در مناسبات مختلف هیچ پولی به همکاران پرستار ما در مشهد پرداخت نشده است.
در این راستا عصر روز شنبه جلسه‌ای در دبیرخانه شورای امنیت کشور با حضور نمایندگان وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران و شیراز، سازمان امور اداری و استخدامی، سازمان برنامه‌وبودجه، رییس کل سازمان نظام پرستاری و نهادهای مرتبط با حضور دبیر شورای امنیت کشور تشکیل شد تا موضوع مطالبات پرستاران کشور مورد بررسی قرار گیرد.
در این جلسه مقرر شد وزارت بهداشت طی سه روز آینده جمع‌بندی مشکلات جامعه پرستاری را به همراه راه‌حل‌های آن به دبیرخانه شورای امنیت کشور ارائه دهد و سازمان امور اداری و استخدامی و سازمان برنامه‌وبودجه نیز راهکارهای قطعی حل مشکلات پرستاران را ارائه بدهند تا طی یک فرآیند سه‌ماهه برای حل این مشکلات اقدامات لازم انجام شود.
با وجود اعتراضات مکرر پرستاران مشکلات حل نشده است
در همین رابطه فاطمه بحرینی، رییس هیات‌مدیره نظام پرستاری مشهد در یک برنامه تلویزیونی بیان کرد: پرستاران ما سال‌هاست که معترض هستند. زمانی اعتراض داشتیم که چرا تعرفه‌گذاری انجام نمی‌شود و اکنون به نحوه اجرای تعرفه‌گذاری اعتراض داریم. کارانه پرستاران قطع شده و آن را به مبلغ کمتر به نام تعرفه می‌دهند و متاسفانه اصول پرداخت تعرفه پرستاری با تعرفه پزشکی فرسنگ‌ها فاصله دارد؛ همه در یک سیستم مشغول به فعالیت هستیم اما تعرفه پزشک شامل خدماتی است که پرستار هم انجام می‌دهد ولی پزشک کار و تعرفه پرستار را برای خود با تخصص بالاتر می‌زند و پول را از بیمار و بیمه می‌گیرد.
وی افزود: پرستاران اعتصاب را ادامه دادند اما تجمع تا ظهر امروز (دیروز) بود که در بیمارستان قائم و امام‌رضا(ع) انجام شد. از ابتدای امسال هم پرستاران تجمعاتی داشته‌اند ولی تاکنون پیگیری درخصوص مطالبات پرستاران انجام نشده است.
رییس هیات‌مدیره نظام پرستاری مشهد در رابطه با موضوع فوق‌العاده خاص گفت: اعلام شده که ضریب 4/0در فیش حقوقی لحاظ می‌شود و به شکل ترمیم حقوق اضافه خواهد شد که این موضوع نیز توهین به جامعه پرستاری است چراکه این جامعه در دوران بحران و کرونا، همیشه در خط مقدم بوده ولی هیچ‌گاه زحمت‌های آن دیده نشده است.
او ادامه داد: در دولت قبلی معاون اول ریاست‌جمهوری دستورالعملی در تاریخ یکم مهرماه 1402 را که آخرین اصلاحیه اعتبارات رفاه بود صادر کرد ولی اعتبارات ادارات را ندادند و اعلام کردند سازمان برنامه و بودجه اعتبارات را پرداخت نکرده است؛ این هم متاسفانه به نوعی است که در کلانشهر مشهد حق مسکن ما، ماهی 100هزارتومان است. در مناسبات مختلف هیچ پولی به همکاران پرستار ما در مشهد پرداخت نشده است. این در حالی است که فشار کاری پرستاران بسیار زیاد است، در سنوات مختلف حقوق مبنا 20‌درصد اضافه شده که نسبت به رشد تورم اصلا افزایش چشمگیری نداشته است و هنگامی‌که در فرمول اضافه‌کاری محاسبه می‌شود، ساعت اضافه کار هر سال نسبت به سال گذشته و نرخ تورم کاهش چشمگیری دارد. پرستار متخصص ما جان بیمار را در دست دارد و بُعد معنوی و روحی و روانی پرستاری جایگاهی است که نمی‌توان در کلام آورد اما پرستاران ما از ساعتی 20 هزارتومان تا فردی با سابقه 28سال خدمت، ساعتی 43هزارتومان بدون کسر مالیات اضافه کار دریافت می‌کنند. برخی ادارات نیرو زیاد دارند که نیاز به اضافه کار نیست اما پرستاران به اجبار اضافه کار باید بمانند.
جان مردم در خطر است
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار با اشاره به تبعات تداوم روند فعلی یعنی بی‌پاسخ ماندن اعتراضات صنفی پرستاران و تداوم اعتصاب آنها به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه پیش از این هم خدمات درمانی به دلیل کمبود نیروی پرستاری به شیوه مطلوب در اختیار مردم قرار نمی‌گرفته و درست‌تر این است که بگوییم اعتصابات و اعتراضات اخیر، تنها اهرم فشار پرستاران برای احقاق حقوق از دست رفته خود و ذی‌نفعان بخش درمان یعنی شهروندان است. به خصوص شهروندانی که به طور مستقیم از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دولتی خدمات می‌گیرند در خطر دریافت خدمات غیرحرفه‌ای و ناکارآمد هستند. به ویژه زمانی که متوجه می‌شویم، بیمارستان‌هایی که در آنها اعتصاب در جریان است از نیروی ستادی و غیرحرفه‌ای برای مراقبت از بیماران استفاده می‌کنند. وی افزود: این اعتصابات ابتدا در کرج آغاز شد اما بعد از سه روز خاتمه یافت. ما هنوز به طور دقیق نمی‌دانیم که آیا آن اعتصاب دستاورد ویژه‌ای داشته یا خیر! اما به نظر می‌رسد تهدیدهای صورت گرفته علیه معترضان و پرداخت جزئی بخشی از مطالبات عقب‌افتاده دلیل پایان این اعتصابات بوده باشد اما در یک هفته اخیر علاوه بر کرج ما در شیراز شاهد اعتصابات گسترده‌تری در بیمارستان‌های دولتی بودیم که پرستاران حدود هشت بیمارستان را درگیر کرده است و به نظر می‌رسد ما شاهد بی‌سابقه‌ترین شکل اعتراضات صنفی پرستاری در سال‌های اخیر هستیم.
این فعال صنفی درخصوص دلایل این اعتراضات گفت: پرستاران اکنون کمترین حقوق را در بین کارکنان دولت دریافت می‌کنند. متوسط دریافتی آنها براساس احکامی که برخی پرستاران برای ما ارسال کرده‌اند نشان می‌دهد که یک پرستار رسمی با 10سال سابقه کار، حدود 14‌میلیون تومان حقوق ثابت دریافت می‌کند. در ارتباط با بحث تعرفه‌گذاری هم باید گفت که آنچه در سال 1400 پس از بیش از 15سال اجرایی شده، با آنچه در متن این قانون بر آن تاکید شده بود، متفاوت است. در واقع آنچه قانونگذار گفته اساسا اجرا نمی‌شود و آنچه هدف جامعه پرستاری بود نیز محقق نشده است. در حالی که 9‌هزار خدمت کادر پزشکی تعرفه دارد، پرستاران با 600-700 خدمت فاقد تعرفه بودند. آنچه جامعه پرستاری می‌خواست این بود که این خدمات براساس آنچه برای سایر گروه‌ها اجرا می‌شود، تنظیم شود. اگر این اجرا می‌شد پرستار می‌توانست حداقل رقمی برابر با حقوقش را در قالب کارانه و تعرفه خدمات دریافت کند.
شریفی‌مقدم اظهار کرد: به نظرم مردم به میزان کافی از خسارت‌هایی که از طریق کمبود نیرو و بی‌پاسخ ماندن مطالبات پرستاران متوجه بخش درمان می‌شود، مطلع نیستند. باید گفت که مطالبات بخش درمان به طور مستقیم با سلامت مردم و امکان مراقبت از آنها گره خورده است و جامعه باید نسبت به این قضیه حساس شود. آنهایی که پول دارند از خدمات VIP مراکز دولتی و در بهترین حالت از مراکز خصوصی برای دریافت خدمات استفاده می‌کنند اما مردم عادی که اکثریت مردم را شامل می‌شوند باید نسبت به حقوق خود و اینکه حق دارند چه امکاناتی در بخش درمان در اختیار آنها قرار گیرند، آگاه شوند و به کمک جامعه پرستاری بیایند تا در نهایت نظام سلامت به هدف اصلی خود که ارتقای سطح خدمات‌رسانی است، دست یابد.
این فعال صنفی برقراری «عدالت» را شعار محوری دولت چهاردهم می‌داند و بیان کرد: عدم شفافیت هم در مدیریت و هم در پرداخت‌ و تعارض منافع منجر به اعتراض صنفی می‌شود. نظام سلامت ما یکی از جاهایی است که 700هزار‌ میلیارد تومان گردش دارد بنابراین حوزه‌ای نیست که دچار مشکل و محدودیت مالی باشد اما اختلاف درآمد و پرداختی در میان کادر درمان است که مشکل ایجاد کرده است. متاسفانه سیستم‌های پزشک‌سالار حاکم هم جوری تنظیم می‌کند که این منابع مالی عمدتا به جیب پزشکان برود. باید به دولت گفت که اگر مبتنی بر شعارهایش عمل و این مشکلات را حل کند، احتمالا اعتماد جامعه پرستاری برمی‌گردد و می‌توان نسبت به آینده امیدوار بود.