پیام آذری - بیتوته / بدغذایی کودکان یکی از چالش‌های رایج والدین است که می‌تواند باعث نگرانی و اضطراب شود. در حالی که برخی از بدغذایی‌ها طبیعی و مربوط به دوره‌های رشدی خاص هستند، گاهی اوقات می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلات سلامتی یا عاطفی باشد. در این مقاله به بررسی علل شایع بدغذایی در کودکان و راهکارهای مناسب برای مقابله با آن می‌پردازیم.
علل بدغذایی در کودکان:
دلایل رشدی:
- شیرخوارگی: در این سنین، برخی از نوزادان به طور طبیعی در دوره‌هایی تمایل به خوردن کمتری دارند.
- نوزادی: در این سن، کودکان به دلیل استقلال طلبی و تمایل به کشف، ممکن است در برابر غذا خوردن مقاومت کنند.
- نوپایی: بدغذایی در این سن به دلیل رشد سریعتر و تغییر در ذایقه است.
دلایل پزشکی:
- عفونت‌ها: عفونت‌هایی مانند سرماخوردگی یا گوش‌درد می‌توانند باعث کاهش اشتها شوند.
- درد: درد شکم، درد دندان و زخم دهان می‌تواند غذا خوردن را برای کودک دشوار کند.
- آلرژی غذایی: برخی از کودکان به مواد غذایی خاصی حساسیت دارند که می‌تواند باعث بدغذایی شود.
- مشکلات گوارشی: بیماری‌هایی مانند رفلاکس اسید یا سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) می‌تواند بر اشتها و تمایل به غذا خوردن کودک تأثیر بگذارد.
دلایل عاطفی:
- استرس: طلاق مرگ و میر یا تغییرات بزرگ در زندگی می‌تواند منجر به استرس و بدغذایی در کودک شود.
- تنش در غذا خوردن: اگر وعده‌های غذایی با جنجال و فشار همراه باشد، ممکن است کودک از غذا خوردن امتناع کند.
- جستجوی توجه: برخی از کودکان از بدغذایی به عنوان ابزاری برای جلب توجه استفاده می‌کنند.
راهکارهای مقابله با بدغذایی در کودکان
- صبر و حوصله داشته باشید: به خاطر داشته باشید که بدغذایی در بسیاری از کودکان موقتی است. با صبر و حوصله و استفاده از راهکارهای مناسب می‌توانید بر این مشکل غلبه کنید.
- برنامه‌ی غذایی منظمی داشته باشید: وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های منظم در ساعات مشخص به کودک کمک می‌کند تا گرسنگی خود را بشناسد و در زمان مناسب غذا بخورد.
- تنوع ایجاد کنید: غذاهای مختلف با رنگ‌ها و بافت‌های گوناگون به کودک ارائه دهید. از کودک بخواهید غذاهای جدید را امتحان کند، اما او را به خوردن آنها مجبور نکنید.
- فضای آرام و مثبتی برای غذا خوردن ایجاد کنید: از روشن کردن تلویزیون یا داد و فریاد در حین غذا خوردن خودداری کنید. بگذارید کودک در آرامش و بدون استرس غذا بخورد.
- الگوی غذایی مناسبی برای کودک باشید: کودکان از رفتار والدین خود تقلید می‌کنند. سعی کنید خودتان غذاهای سالم و متنوع بخورید تا الگوی خوبی برای کودک باشید.
- کودک را درگیر تهیه غذا کنید: از کودک بخواهید در انتخاب مواد غذایی و آماده کردن غذا به شما کمک کند. 

چند راهکار عملی برای جلب مشارکت کودکان در سنین مختلف می‌پردازیم:
کودکان نوپا (1 تا 3 سال):
- فعالیت‌های ساده و ایمن: به آنها اجازه دهید تا در کارهای ساده و بی‌خطر مانند شستن سبزیجات، هم زدن مواد یا چیدن میز کمک کنند.
- انتخاب‌های محدود: دو یا سه گزینه غذایی سالم به آنها ارائه دهید و اجازه دهید تا یکی را انتخاب کنند.
- تمرکز بر روی سرگرمی: فضای آشپزی را به مکانی شاد و سرگرم‌کننده تبدیل کنید. با موسیقی بخوانید، برقصید و از آشفتگی لذت ببرید!
کودکان پیش‌ دبستانی (3 تا 5 سال):
- وظایف متنوع: وظایف چالش‌برانگیزتر مانند مخلوط کردن مواد، ورز دادن خمیر یا برش میوه‌ها با چاقوی پلاستیکی را به آنها بسپارید.
- آشپزی خلاقانه: از آنها بخواهید تا در تزیین غذاها یا درست کردن شکل‌های مختلف با نان یا میوه‌ها به شما کمک کنند.
- مسئولیت‌پذیری: به آنها اجازه دهید تا لیست خرید را تهیه کنند یا برای خرید مواد غذایی به شما کمک کنند.
کودکان دبستانی (6 تا 11 سال):
- مهارت‌های آشپزی: به آنها آموزش دهید تا غذاهای ساده‌ای مانند ساندویچ، سالاد یا اسموتی را به تنهایی یا با کمک شما تهیه کنند.
- آشپزی بین‌المللی: غذاهای مختلف از فرهنگ‌های گوناگون را با هم امتحان کنید.
- برنامه‌ریزی غذا: از آنها بخواهید تا در برنامه‌ریزی منوی هفتگی و تهیه لیست خرید به شما کمک کنند.
نکات کلی:
- سطح ایمنی را در نظر داشته باشید: از ابزار و وسایل مناسب سن کودک استفاده کنید و همیشه بر او نظارت داشته باشید.
- صبوری داشته باشید: ممکن است در ابتدا همه چیز به روالی که شما می‌خواهید پیش نرود. صبور باشید و به تلاش خود ادامه دهید.
- از اشتباهات درس بگیرید: آشپزی فرصتی عالی برای یادگیری از اشتباهات است. به جای سرزنش، به کودک کمک کنید تا از اشتباهات خود درس بگیرد و بهتر عمل کند.
- مهم‌تر از نتیجه، فرآیند است: هدف نهایی تبدیل شدن کودک به یک سرآشپز ماهر نیست، بلکه ایجاد تجربیات مثبت و خاطرات شاد در کنار او است.
با صرف زمان و حوصله، می‌توانید آشپزی را به یک فعالیت خانوادگی لذت‌بخش تبدیل کنید که به سلامتی و تندرستی کودک شما کمک می‌کند.
فواید مشارکت دادن کودکان در آشپزی:
درگیر کردن کودکان در آشپزی، فواید فراوانی برای آنها به همراه دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
-افزایش تمایل به امتحان غذاهای جدید: کودکانی که در پخت و پز غذاها مشارکت می‌کنند، تمایل بیشتری به امتحان کردن آنها دارند.
- ایجاد عادات غذایی سالم: آشپزی با کودکان فرصتی عالی برای آموزش تغذیه سالم و اهمیت انتخاب‌های غذایی درست به آنها است.
- تقویت مهارت‌های زندگی: آشپزی به کودکان مهارت‌های مهمی مانند دنبال کردن دستورالعمل، حل مسئله، خلاقیت و کار گروهی را می‌آموزد.
- افزایش اعتماد به نفس: کودکان با یادگیری مهارت‌های آشپزی و تجربه موفقیت در پخت غذا، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند.
- تقویت روابط خانوادگی: آشپزی با هم می‌تواند به عنوان یک فعالیت خانوادگی لذت‌بخش، ارتباط و همبستگی بین اعضای خانواده را تقویت کند.
علاوه بر این، آشپزی می‌تواند فواید دیگری مانند:
- تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف: هم زدن، ورز دادن، برش دادن و سایر فعالیت‌های آشپزی به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف در کودکان کمک می‌کند.
- افزایش آگاهی از مسائل مربوط به غذا: کودکان با مشارکت در آشپزی، در مورد منشاء غذا، نحوه تولید و فرآوری آن اطلاعات کسب می‌کنند.
- تقویت حس مسئولیت‌پذیری: به کودکان وظایف مربوط به آشپزی را بسپارید تا حس مسئولیت‌پذیری آنها را تقویت کنید.
سوالات متداول درباره بدغذایی در کودکان
1. چه زمانی باید نگران بدغذایی کودکم باشم؟
بدغذایی تا حدودی در کودکان، به خصوص در سنین نوپایی، طبیعی است. با این حال، اگر نشاندهنده علائم زیر باشد، ممکن است جای نگرانی باشد:
کاهش وزن یا عدم افزایش وزن کافی
بی‌حوصلگی یا خستگی
بیماری‌های مکرر
مشکلات رفتاری
2. چه غذاهایی باید به کودک بدغذا بدهم؟
بهترین راه برای تغذیه کودک بدغذا، ارائه طیف وسیعی از غذاهای سالم و مغذی است. برخی از این غذاها عبارتند از:
میوه‌ها و سبزیجات
غلات کامل
حبوبات
لبنیات کم‌چرب
پروتئین کم‌چرب
چربی‌های سالم
از دادن غذاهای فرآوری‌شده، شکر اضافی و نمک به کودک خودداری کنید.
3. چگونه می‌توانم کودک بدغذا را به غذا خوردن تشویق کنم؟
برنامه‌ی غذایی منظمی داشته باشید
فضای آرام و مثبتی برای غذا خوردن ایجاد کنید
الگوی غذایی مناسبی برای کودک باشید
کودک را درگیر تهیه غذا کنید
صبور و حوصله داشته باشید
به یاد داشته باشید که:
مشارکت کودکان در آشپزی باید داوطلبانه و بدون اجبار باشد. فعالیت‌های آشپزی را متناسب با سن و توانایی‌های کودک انتخاب کنید. فضای آشپزی را امن و آرام نگه دارید. از آشپزی با کودک خود لذت ببرید و لحظات شادی را با او خلق کنید. با تشویق و حمایت شما، آشپزی می‌تواند به یکی از فعالیت‌های مورد علاقه کودک شما تبدیل شود و نقشی مهم در رشد و تکامل او ایفا کند.